"A" Harf bo'yicha qidirish

Abstinensiya narkotiklarni uzoq vaqt qabul qilishni to‘xtatish qoibatida yuzaga keladigan ruhiy va somato-nevrologik buzilishlarning birga kelishidir. Abstinensiya quvvatsizlik, ko‘p terlash, qusish, ich ketish, qo‘l titrashi, bo‘g‘imlarda og‘riq, nafas qisishi, yurak o‘ynashi va uyqusuzlik bilan kechadi. Abstinensiya holatida bemorlar ruhi tushgan yoki asabiy, serzarda bo‘lib qoladilar. Og‘ir abstinent sindrom agressiya bilan kechishi mumkin. Ba’zan bemorlar har qanday yo‘l bilan narkotikni olish uchun yig‘laydilar, o‘zlarini kasallikka soladilar: narkotik kiritilgandan so‘ng bu holat yo‘qolib ketadi. Hattoki, bemorlar qulflarni buzib preparatlarni o‘g‘irlaydilar.

[caption id="attachment_2440" align="aligncenter" width="365"] Abstinensiya[/caption]

Yotoq rejimida davolanadi

Abstinensiyani davolash narkolog shifokor tomonidan shifoxonada yotish rejimida olib boriladi. Bemorlar bu holatdan davolanishni ko‘p ham istashmaydi. Dorilarni qabul qilishi nazoratsiz qoldirilsa, bemorlar dori vositalarini qabul qilmasligi mumkin. Shu sababdan bemor doimo naorat ostida bo‘lishi lozim.

[box type="info" ]Maqola Avitsenna.uz saytining "Ensiklopediya" rukni orqali e'lon qilinmoqda. Bu rukn orqali siz tibbiy atamalar, kasalliklar haqida ma'lumot olishingiz mumkin. Rukn har doim to‘ldirilib boriladi![/box]

• buyrak kasalliklari (nefrit, piyelonefrit va h.k.);
• endokrin kasalliklar (feoxromatsitoma, Kushing sindromi, gipertireoz, aldosteronizm va boshqa);
• tomir kasalliklari (aorta koarktatsiyasi, buyrak yoki uyqu arteriyalari siqilishi (stenoz);
• uzoq vaqt gormonlar (glyukokortikoidlar) qabul qilish;
• homilaga qarshi dorilar qo‘llash

Hozirda arterial gipertoniya kasalligining darajasi Jahon sog‘liqni saqlash tashkiloti tavsiyalariga asosan aniqlanadi. Bu mezonlar quyidagi jadvalda keltirib o‘tilgan:

Bu kasallikni boshidan o‘tqazayotgan bemorlar agar cheksa chekishni to‘xtatish, ozishi, parhez saqlashi, alkogol, tuz miqdorini cheklashi hamda muntazam jismoniy mashqlar qilishi lozim!

O‘qing: Qon bosimi oshganda birinchi yordam ko‘rsatish

Yurak aritmiyasi surunkali yoki xurujli boʻlishi, baʼzida qaysidir kasallikning yoki tanadagi buzilishlarning belgisi sifatida kuzatilishi mumkin. Misol uchun, spirtli ichimliklarni isteʼmol qilish, sigareta chekish, kuchli taʼsir qiluvchi dori vositalarini qabul qilish aritmiyaga sabab boʻlishi mumkin. Aritmiyani tashxislash uchun EKG (elektrokardiografiya) tekshiruvi mavjud. Bu tekshiruv keng tarqalgan boʻlib, aritmiyalarni tashxislabgina qolmay, balki ularning turlarini ham aniqlashga yordam beradi.

Har bir inson hayoti davomi bir marotaba boʻlsa-da, yurak faoliyati buzilishini oʻzida his qilib koʻradi. Ayniqsa, imtihon oldidan, maʼsuliyatli vaziyatlarda, kuchli asabiylashishda yurak oʻzining “borligini” bildiradi. Yurak 24 soat davomida 100 000 martadan koʻproq qisqaradi.

Aritmiyaning turlari

Yurak aritmiyalarining bir necha turlari mavjud.

Sinus tugunining aritmiyalari koʻp hollarda xavfsiz boʻlib, alohida davo yoki yondoshuvni talab etmaydi. Bu aritmiyalarga sinusli taxikardiya, sinusli bradikardiya, sinusli aritmiya kiradi.

Sinusli taxikardiya bu yurak urishlari sonining 90 martada koʻp boʻlishidir. Bu aritmiya turi sogʻlom odamda ham uchraydi, masalan, yugurganda, zinadan yuqori qavatga koʻtarilganda yurak tana ehtiyojlarini qondirish maqsadida tezroq ura boshlaydi. Jismoniy yuklama toʻxtatilgach, yurak urishi soni oʻz meʼyoriga keladi. Biroq sinusli taxikardiya kamqonlik, qalqonsimon bez faoliyatidagi buzilishlarning belgisi boʻlishi mumkin.

Sinusli bradikardiya yurak urishlari sonining 60 tadan kam boʻlishidir. Bu aritmiya ham sogʻlom odamda uchraydi, ayniqsa, uyqu paytida tananing ehtiyojlari kam boʻlganda, yurak urishlari soni kamayib ketadi.

Ektopik aritmiyalar murakkabrok aritmiya turi boʻlib, mutaxassis yondashuvini talab etadi. Bunday aritmiyalarni tashxislash uchun kardiolog-mutaxassisga murojaat qilish kerak. Ektopik aritmiyalarga hilpillovchi aritmiya, qorinchalar va qorincha usti ekstrasistoliyalari kiradi.

Ekstrasistola yurakning navbatdan tashqari qisqarishi boʻlib, odam ekstrasistola yuz berganda yurak joyidan qoʻzgʻalganidek, qotib qolgandek hissiyotni sezadi. Ekstrasistolalar sogʻlom odamda ham uchrab turadi. Biroq ularning soni bemor odamga nisbatan ancha kam boʻladi va maxsus davoni talab etmaydi.

Aritmiyalar qanday tashxislanadi?

Aritmiyalarni tashxislash uchun bemorda xuruj paytida EKG tekshiruvini oʻtkazish lozim. Buni davo muassasalarida bajarish mumkin. Murakkab aritmiyalar uchun esa yanada chuqurroq tekshiruv talab etiladi. Bunday tekshiruvlarga 24 soat davomida yurak faoliyatini yozib oluvchi Xolter boʻyicha EKG tekshiruvini olish mumkin. Bu tekshiruv mitti uskuna yordamida bajariladi. Ushbu uskuna odam tanasiga oʻrnatiladi. Tekshiruv yordamida koʻpgina murakkab aritmiyalarga tashxis qoʻyish mumkin. Bu tekshiruv ancha yillardan beri Oʻzbekistonda mavjud va muvaffaqiyat bilan qoʻllanilib kelinmoqda.

Aritmiya nimasi bilan xavfli?

Har qanday aritmiyani ham xavfli deyish nooʻrin. Xavf aritmiyaning qanchalik murakkabligiga, tanaga qanchalik zarar bera olishiga bogʻliq. Shuningdek, aritmiyaning xavflilik darajasini belgilashda, bemorning avval oʻtkazgan yoki ayni paytdagi kasalligi ham hisobga olinadi. Masalan, miokard infarkti oʻtkazgan bemorlarda aritmiyaning boʻlishi har doim yuqori oʻlim xavfi borligidan darak beradi.

Aritmiyani davolash

Zamonaviy tibbiyot aritmiyalarni davolashda ancha ilgarilab ketdi. Shunday boʻlsa-da, aritmiyaning baʼzi turlari oldida tibbiyot ojizligicha qolmoqda. Bugungi kunda aritmiyalarni ham dori-darmon bilan, ham dorisiz davolash mumkin. Har qanday aritmiya alohida yondashuvni talab etadi va har bir bemor bu borada oʻziga xosdir.

Aritmiyasi mavjud boʻlgan kishi mutlaqo oʻz-oʻzicha davolanmasligi, xususan, oʻzbilarmonlik bilan aritmiyani toʻxtatuvchi dori vositalarini isteʼmol qilmasligi kerak, chunki aritmiya boshqa xastaliklar bilan birga kechishi mumkin. Hamma aritmiyalar ham davo talab etavermaydi. Aritmiyani davolash zaruriyatini shifokor hal qiladi.

Tomir urishi qanday aniqlanadi?

Tomir urishlari sonini aniqlashni har bir odam bilishi kerak. Buning uchun shifokor boʻlish shart emas. Odam bilagining barmoqlarga yaqin qismining ikki chetida ikki arteriya tomiri oʻtgan, bu tomirlar koʻrsatkich va oʻrta barmoq bilan birga asta sekinlik bilan bosib koʻrilsa, tomir urishini aniqlash mumkin. Ammo tomir hamma odamga birday kuch bilan uravermaydi. Masalan, qon bosimi baland odamlarda tomir urishlari sezilarli daraja kuchli boʻladi.

Qon bosimi past odamlarda esa tomir urishini ilgʻash biroz qiyin. Shu sababli, tomir urishini aniqlashda, eʼtibor bir joyga jamlash kerak boʻladi. Tomir urishlari sonini aniqlash uchun avval tomirni yaxshilab topib olib, soʻngra sekundomer yoqiladi. Eʼtiborni tomirga qaratib, bir daqiqadagi urishlar sonini xayolan sanaladi. Sanayotgan paytda sekundomerga kamroq qarash lozim, aks holda inson beixtiyor sekundomer ishlash ritmiga qarab sanaydi va xato qiladi. Sogʻlom odamning yuragi tinch holatda 60 tadan 90 tagacha uradi. Tomir urishi sonidan tashqari uning, bir maromda urish-urmasligini ham aniqlash kerak.

Xurujda birinchi yordam

• Derazalar ochiladi, koʻylakning yoqasi yechiladi, kamar sal boʻshatiladi.
• Divan yoki oʻringa qulay oʻrnashiladi.
• Koʻzlar yumiladi va 10 soniya davomida koʻz olmalari ikkala koʻrsatkich barmoq bilan qattiqroq, lekin ogʻritmaydigan darajada bosiladi. Ushbu amal 1 daqiqada 3 marta bajariladi.
• Chuqur nafas olinadi va ushlab turiladi; amal 5 marta takrorlanadi va 2-3 daqiqa kutib turiladi, soʻngra yana bajarish mumkin.
• Oyoqni tizza boʻgʻimida bukib, oʻtirib olinadi, qorinlar songa tekkan; shu vaziyatda chuqur nafas olib soʻng, kuchaniq bajariladi.

Muolajalar yordam bermagan hollarda tez tibbiy yordam chaqirish kerak. Xuruj tezda oʻtib ketgan boʻlsa-da, shifokor qabuliga borish lozim.

Aritmiyaga chalinmaslik choralari

• Sigareta chekmaslik.
• Spirtli ichimliklar isteʼmolini toʻxtatish.
• Qahvani yoki tarkibidan kofein saqlovchi mahsulotlarni ortiqcha isteʼmol qilmaslik kerak.
• Baliq mahsulotlarini koʻproq isteʼmol qilish lozim.
• Yashil rangli har qanday sabzavot yoki oshkoʻkni koʻproq isteʼmol qilish lozim.
• Profilaktik tarzda vitamin E qabulini esdan chiqarmaslik lozim.

© Umid Abdusattorov, karidolog.

Mavzuga aloqador maqola: Arterial gipertoniyaning qanday turlari farqlanadi

Burun-halqum murtagi to‘qimalarining patologik o‘sishi odatda maktabgacha va maktab yoshidagi bolalarda, yuqumli kasalliklar bilan og‘rigandan keyin paydo bo‘ladi. Masalan, skarlatina, difteriya, qizamiq, angina, gripp kabi kasalliklarning kelib chiqishi shu jarayon bilan bog‘liq. Ba’zida irsiy sabablar, shuningdek tez-tez shamollashlar, ota-onalarning o‘z farzandlarining chiniqishlariga, sport bilan shug‘ullanishlariga va vaqtida tibbiy ko‘riklardan o‘tishlariga e’tiborsizlik bilan qarashlari ham adenoidlarga imkon yaratadi.

[caption id="attachment_10392" align="aligncenter" width="690"] Foto: Bestsellers.co[/caption]

Adenoid alomatlari

Avvalo burundan nafas olish buziladi, bola og‘izdan nafas ola boshlaydi. Bemor bo‘shashgan va parishonxotir bo‘lib qoladi. Adenoid tufayli organizmda kislorod yetishmasligi ro‘y beradi va bunda quyidagi holatlar kuzatiladi: bosh og‘rig‘i; umumiy madorsizlik; uyqusizlik; tez-tez charchash; badjahllik; eshitish qobiliyatining pasayishi; yuqori jag‘ tishlarning noto‘g‘ri rivojlanishi.

Adenoidlarning turlari

Adenoidlar uch darajada farqlanadi: I darajada adenoidlar dimog‘ suyagining 1/3 qismigacha yopib turadi, II darajada 1/2 qismigacha va III darajada 2/3 qismigacha yoki deyarli butunlay bekitadi. I darajada adenoid bolaning uyg‘oq paytida burundan nafas olishini sezilarli darajada qiyinlashtirmaydi, lekin uyqu paytida venalarning qonga to‘lishi tufayli ularning hajmi ozmi-ko‘pmi kengayadi. Shuning uchun kasallik anamnezida bolaning uxlash vaqtida og‘zi ochiq bo‘lishi aniqlansa, bu adenoid borligidan dalolat berishi mumkin.

Rivojlanishi

Murtak hajmining kattalashishi shu darajaga yetadiki, ayrim hollarda burun-halqum bo‘shlig‘ini, xoanalarini, eshituv nayini, burun-halqumni to‘liq egallashi mumkin. Bunday hollarda bemorda, quloqni tez-tez surunkali shamollashi eshitish qobiliyati keskin pasayadi, tovush jarangdorligi o‘zgaradi, manqalik, teri va yumshoq pardalarning oqarishi sodir bo‘ladi. Burun orqali nafas olishning o‘zgarishi buzilishidan so‘ng, burundan doimo seroz suyuqlik oqib turadi, burun bo‘shlig‘i tez-tez yallig‘lanib sinusitlar paydo bo‘ladi.

Adenoidlar qanday asorat berishi mumkin?

Bolalarda kasalliklar uzoq davom etganda yuz skeletining rivojlanishida beso‘naqay buzilishlarga olib keladi. Doimo osilib turadigan pastki jag‘ tor va cho‘zinchoq bo‘lib qoladi, yuqori jag‘da esa qattiq tanglay noto‘g‘ri rivojlanadi. U baland va tor bo‘lib shakllanadi, tishlaring noto‘g‘ri joylashishi tufayli prikus buziladi. Adenoidlar nafas funksiyasiga, miya qon aylanishining ayrim mexanizmlariga salbiy ta’sir qiladi. Xotira zaiflashib har xil nerv-psixik o‘zgarishlarga olib keladi. Burun-xalqum murtagining gipertrofiyasi bilan kasallangan bolalarda vaqt o‘tishi bilan ko‘krak qafasi shakllanishining buzilishi (g‘oz ko‘kragi), kamqonlik, ko‘z tubidagi dog‘ o‘lchamining kattalashishi kuzatilishi mumkin.

Adenoidni davolash

Konservativ davo o‘tkir shamollash vaqtida qo‘llaniladi, qolgan holatlarda adenoid faqat jarohlik usuli bilan olib tashlanadi. Konservativ usul murtaklar oz-moz kattalashganda yoki operatsiya qilib bo‘lmaydigan hollarda qo‘llaniladi. Bemorga antigistamin preparatlar va kalsiy glyukonat buyuriladi. Kattalashgan murtaklar burundan nafas olishni qiyinlashtirib qo‘yganda operatsiya zarur bo‘lib, u ko‘pincha 5-7 yoshlarda qilinadi. Biroq burundan nafas olish ancha qiyinlashganda, eshitish qobiliyati pasayib ketganda va adenoidlar tufayli boshqa patologik hodisalar ro‘y berganda adenotomiya ko‘krak yoshidagi bolalarda ham amalga oshiriladi.

Jarrohlikdan so‘ng

Operatsiyadan keyin bolani bolishli karavotga yonbosh bilan 25-30 daqiqa yotqiziladi, shu bilan bir vaqtda unga muz bo‘lakchasini yutish yoki muzqaymoq yalashga ruxsat beriladi (bu tana haroratining pasayishi va qon ketishining tezroq to‘xtatishiga yordam beradi). Operatsiyadan 2 soat keyin bemorga suyuq, sovuq ovqatlar beriladi. O‘tkir, issiq qovurib pishirilgan ovqatlar, murch, sirka qo‘shilgan, sho‘r taomlar berish mumkin emas, chunki bunday vaqtda burundan qon ketib qolishi mumkin. Shunday ovqatlanish tartibiga bemor 4-5 kun davomida rioya qilishi kerak.

Davolovchi mashqlar

Adenoid olib tashlangandan keyin bola burundan to‘liq nafas ololmaydi. Chunki u uzoq vaqt davomida og‘zidan nafas olishga o‘rganib qolgan bo‘ladi. Shifokor va ota-onalar ko‘magi bilan maxsus “burundan nafas olish gimnastikasi” bir oy davomida bajarib turilsa, bola burundan to‘liq nafas olishga o‘rganadi. Burun gimnastikasining quyidagi usuli tavsiya etiladi:

1-mashq: bemor ko‘kragini biroz chiqarib (tirishmay) va qornini biroz kirgazib, to‘g‘ri turadi; (tovonlar 90 darajali burchak ostida birlashgan). Bemor qo‘llarini ko‘krak qafasining quyi qismiga tirab, ohista burnidan nafas ola boshlaydi, shu bilan birga, qorin oldinga qappayib chiqib turmasligi kerak. Nafas olish vaqtida qo‘llar ostida qovurg‘alar ayrilayotgani yaqqol seziladi. Nafasni burundan asta chiqarish lozim.

2-mashq: bemor xuddi o‘sha holatda turibdi. Faqat qo‘llarini orqasiga qilib olgan va ikkala kaftini bilashtirgan; qornini imkon qadar ichkariroq tortish kerak. Burun orqali sekin nafas olinadi; bunda ko‘krak qafasi kengayadi va o‘pkalar bir maromda havoga to‘ladi. Shundan so‘ng albatta burundan ohista nafas chiqariladi.

3- mashq: bemor xuddi o‘sha holatda, ammo kaftlarini ensasiga qo‘ygan. Bunda barmoqlarning uchlari o‘rta chiziqqacha borib taqalgan; burun orqali chuqur nafas olish bilan bir vaqtda avval oldinga uzatilgan tirsaklar ikki tarafga asta yoyiladi. Sekin nafas chiqarilganida, tirsaklar asta boshlang‘ich holatiga qaytariladi.

4-mashq: xuddi o‘sha holat, ammo qo‘llar ikki yonboshga erkin tushirilgan. Nafas olinganda, badan bilan 12-15 darajali burchak hosil qilgunga qadar, qo‘llar ohista orqaga harakatlantiriladi; shu vaqtning o‘zida, shoshilmay, bemor oyoqlari uchida biroz ko‘tarilib, iloji boricha qornini ichiga tortib, o‘sha vaqtdayoq ko‘kragini shishiradi. Nafas chiqarilganda esa, ohista boshlang‘ich holatga qaytariladi.

Rajabboy MASHARIPOV, tibbiyot fanlari doktori, professor.
"Sihat salomatlik" gazetasi.

Amerika pediatriya akademiyasi (American Academy of Pediatrics/AAP) bolalarni ovqatlantirish bo‘yicha tavsiyalarini kengaytirdi va 1 yoshgacha bo‘lgan bolalarga meva sharbatlarini berishga qarshi chiqdi. Bolalarni ovqatlantirish bo‘yicha qo‘mita arizasi Pediatrics jurnalida chop etildi.

Arizaning asosiy qismlari

• 1 yoshgacha bo‘lgan bolalarga meva sharbatlarini berishning hech qanday foydasi yo‘q. Bolalarning sog‘lom mo‘’tadillashtirilgan ratsionida meva sharbatlari hech qanday o‘rin tutishmaydi va ularning butun mevalardan ustunligi yo‘q.
• Tiklangan meva sharbatlari va 100 %li yangi sharbatlar 1 yoshdan katta bo‘lgan bolalar ovqatlanish ratsionini bir qismi bo‘lishi mumkin. Lekin mevali ichimliklar meva sharbatining to‘liq ekvivalenti sifatida qaralmaydi.
• Diareyani davolashda va organizmning suvsizlanishida sharbatdan foydalanilmaydi.
• Sharbatlarni haddan ziyod ko‘p iste’mol qilish ovqatlarni ko‘p yoki kam, shuningdek diareya, meteorizm, qorin dam bo‘lishi va kariyes bilan bog‘liq bo‘lishi mumkin.
• Kalsiy bilan boyitilgan sharbatlar kalsiy va vitamin D manbai bo‘lishi mumkin, lekin uning tarkibida ona suti, bolalar aralashmalari yoki sigir suti tarkibidagi ozuqlantiruvchi moddalar yo‘q.

Bolalarni ovqatlantirish bo‘yicha AAP tavsiyalari:

• Agar klinik ko‘rsatma bo‘lmasa, sharbatlarni 12 oygacha bolalar ovqatlanish ratsioniga kiritish kerak emas.
• Sharbatni iste’mol qilishni chegaralash:
  - 1 yoshdan 3 yoshgacha bolalarga 1 kunda 4 unsiy (120 ml);
  -4-6 yoshdagilarga 1 kunda 4 dan 6 unsiy (120-180ml);
  - 7-18 yoshdagilarga 1 kunda 8 unsiydan oshmagan (240ml) yoki 1 stakan sharbat buyuriladi.
• Butilkadagi yoki yengil transportirovka qilinadigan idishdagi sharbatlarni bolalarga berish mumkin emas.
• Sharbatni uyqudan oldin berish mumkin emas.

© med-info.uz

© Darakchi.uz nashri

Apelsin po‘stlog‘i effektini yaratadigan do‘ngchalar, teri osti yog‘ kletchatkasini to‘planishi teri va mushaklarini birlashtiradigan to‘qimani tortilib ketishi oqibatida paydo bo‘ladi. Statistikaga ko‘ra, kamida 90% ayollarda sellyulit kuzatiladi, chunonchi uni mavjudligi tana vazni va semizlik darajasiga bog‘liq emas.

Hatto ozgandan so‘ng u oldingidan ham ko‘proq kuzatiladi. O‘zgacha tashqi ko‘rinishiga ega bo‘lgan yog‘ qatlalarini paydo bo‘lish sabablari bor. Teri osti qatlamda yog‘ hujayralari – adipotsitlar joylashgan.

Teri va chuqur to‘qimalarni birlashtiradigan tolalar, yog‘lar to‘planadigan yacheykalarni shakllantiradi. Yog‘ hujayralari o‘lchami kattalashmasa, bu yacheykalar teri ustida do‘ngichalar paydo qiladi. Ayollar adipotsiti erkaklarnikiga qaraganda yirikroq va ko‘proq yog‘ to‘plash qobiliyatiga ega. Ayollarda, odatda tabiatdan sezgir, yupqa va elastik teri bo‘lib, uni ostidagi yog‘ ayniqsa sezilib turadi. Chunonchi, terini qarilik distrofiyasi yoki kam harakatli turmush tarzi tufayli sellyulit yanada sezirarli va ko‘rinarli bo‘lib qolishi mumkin.

Ortiqcha vaznga ega bo‘lmagan o‘rta statistik ayolni organizmida yog‘ foizi, prinsipda erkak organizmidagidan ko‘p hisoblanadi. Bu farqlar jinsiy balog‘atga yetish davridan boshlanadi va umr davomida saqlanib qoladi va biokimyoviy, jinsiy farqlar oqibati hisoblanadi.

O‘smirlik davrida tanada yog‘likni normal kechishini taminlaydi. Bunday farqlikni sababi – ayollarni jinsiy gormonlari estrogenlarda: aynan ular tufayli organizmda yog‘lar taqsimlanishi “ayollar turi bo‘yicha” kechadi (u ko‘proq tos va dumbada bo‘ladi), uni to‘planishi esa teng barobar samarali bo‘ladi. Undan tashqari, yog‘ to‘qimasi gormonlar ishlab chiqarishga ko‘p hollarda javobgar hisoblanadi. Ayniqsa, estrogenlarni ishlab chiqarishda. Shuning uchun ham, har xil mashq yoki ochlik tufayli ko‘p miqdorda yog‘ to‘qimalarini yo‘qotganlarda hayz kelmay qolishi mumkin.

Do‘ngilikli sonlar — bu semirishni emas, ayol jinsining belgisidir. Har xil statistik ma’lumotlarga qaraganda, 85% dan 98% gacha bo‘lgan ayollarda dumba-bel sohalarida ko‘rinarli yog‘ to‘plamlari aniqlangan. Bu ularning bo‘yi yoki vazni bilan emas, balki gormonlari sabablidir. Bu degani, sellyulit har bir qirqinchi ayolda uchramaydi.

Sellyulit bilan kurashish mumkinmi?

Kosmetologlar kurashish mumkin deb ta’kidlashmoqda va quyidagi usullarni taklif etishmoqda:

Liposaksiya

Liposaksiya — bu yog‘lik to‘qimalarni jarrolik yo‘li bilan olib tashlashdir. Bu sellyulitni davolashga qaratilgan, lekin kosmetik defekt rivojlanishiga ham olib kelishi mumkin. Chunki bu operatsiyadan keyin organizmda qolgan yog‘ to‘qimasi teri osti qavatiga notekis tarqalishi va do‘ngilik va chuqurchalarni rivojlanishiga olib kelishi mumkin.

Mezoterapiya

Mezoterapiya — bu yog‘ to‘qimalariga qilinadigan inyeksiyalar, ancha og‘riqli va yoqimsiz tadbir bo‘la turib, odam sog‘lig‘iga xavf solishi mumkin. Lipolitik preparatlarni asosiy ta’sir qiluvchi moddasi – fosfatidilxolin bir qancha Yevropa mamlakatlarida man etilgan, chunki uni asosida o‘tkazilgan amaliyotlar ko‘p hollarda jiddiy asoratlarga olib kelgan.

Antitsellyulit diyetasi

Antitsellyulit diyetasi ma’lum bo‘ldiki bu diyeta nafaqat ko‘zga ko‘rinadigan sellyulitni yo‘qotmaydi, balki ochlikdan so‘ng tarangligini yo‘qotgan teri tufayli kuchaytiradi.

Massajlar

Massajlar go‘yoki g‘ijimlangan yog‘ to‘qimalarini tarqatib, teri osti kletchatkasini ancha tekis qilib qo‘yadi. Ammo bu jiddiy shikastlanishlarda, jumladan g‘urra va shishlarga sabab bo‘lishi mumkin. Bundan tashqari massaj yog‘ qatlamiga emas teriga yo‘naltirilgan. U teri ostiga qon kelishini yahshilaydi, tonusni ko‘taradi va oqibatda sellyulitni sezilmaydigan qilib qo‘yadi, lekin hech qanaqasiga yog‘ to‘qimalari holatiga ta’sir qila olmaydi.

O‘ranish

O‘ranish (rus - обёртывание) – bu protsedura organizmni suyuqlik yo‘qotishiga olib keladi. O‘ranish bilan ortiqcha shug‘ullanib bo‘lmaydi, chunki bu sog‘liq uchun xavfli – organizm suvsizlanishi oqibatida qon hajmi kamayadi, natijada organizmda toksinlar oshadi, elektrolit balansi buziladi, toliqish, mushaklar zaifligi, teri qichishishi vujudga keladi.

Suvsizlanish – juda havfli!

Inson organizmdagi umumiy suv hajmini 2%ni yo‘qotganda toliqish alomatlari paydo bo‘ladi. Agar sizning vazningiz 60 kg bo‘lsa va 1.2l suyuqlik yo‘qotsangiz, o‘zingizni darmonsizlanayotganingizni sezasiz. Agar 7% suyuqlik yo‘qotsangiz gallyutsinatsiya, 10% da esa hushdan ketasiz. Bundan tashqari o‘ranish kosmetik vositalarini ayrimlarini tarkibida xavfli modda – 1.4-dioksan bor. The California Department of Public Health (CDPH) hisobotlariga ko‘ra bu modda tezda teri o‘pka va ovqat hazm trakti orqali so‘riladi. O‘ranishlardagi issiqlik rejimini yaratish absorbsiyani tezlatadi. Shu holatda teri g‘ovaklari ochiq va 1.4 dioksan qonga yana tezroq tushadi va oqibatda og‘ir kasalliklar, jumladan saratonga olib kelishi mumkin. Amerika zaharli moddalar agentligi ma’lumotlariga ko‘ra, 43% tanani moddalashtiruvchi kosmetik vositalar tarkibida 1.4-dioksan uchraydi.

Zarba-to‘lqinli antitsellyulit terapiya

Zarba-to‘lqinli antitsellyulit terapiya (rus – ударно-волновая антицеллюлитная терапия) ham sog‘liq uchun xavf tug‘dirishi mumkin. Buni prinsipi infrazvuk diapazonda bo‘lgan to‘lqinlarni to‘qimalarga akustik ta’siriga asoslangan. Bu protsedurani endokrin tizim kasalliklarida, gormonal disbalansda, yurak faoliyati, buyrak, jigar va tomirlar faoliyati buzilishlarida har qanday tabiatga ega yangi tuzilishlar mavjudligida, venalarni varikoz kengayishida, tromboflebitda, dermatitlar va boshqa teri kasalliklarida, homiladorlikda, ko‘krak bilan oziqlantirish davrlarida qo‘llash qat’iyan man etiladi. Bundan tashqari hozirgacha, zarba to‘lqinli antitsellyulit terapiyani sellyulitga uzoq vaqt ta’siri to‘g‘risida hech qanday klinik tadqiqotlar nashr etilmagan.

Pressoterapiya

Pressoterapiya – organizmni hujayralar suyuqlikni ortiqchasidan xalos etadigan protsedura bo‘lib, mohiyati bo‘yicha bu oddiy apparatli limfodrenaj bo‘lib, bu protsedurani muntazam takrorlab turilmasa, organizm dastlabki holatiga qaytadi. Bundan tashqari apparatli limfodrenaj juda ko‘p qarshi ko‘rsatmalarga ega

Sellyulit bilan kurashish kerakmi?

Agar siz yuqorida bayon etilganlarni bilib olganingizdan so‘ng ham sellyulitga qarshi kurashmoqchi bo‘lsangiz – bu sizni ongli ravishda qabul qilgan qaroringiz. Faqat uni kosmetolog emas faqat terapevt bilan maslahatlashib qilishingiz zarur.

Unutmaslik kerakki, kosmetologlar taklif etayotgan protseduralar vaqtinchalik samaraga ega, qaddi qomatingizni ushlab turish uchun esa ularni muntazam va butun qolgan umringiz davomida bajarish kerak.

Shuning uchun, ekspertlar fikriga ko‘ra, sellyulitni tashqi ko‘rinishlarini kamaytirish uchun sog‘lom turmush tarziga amal qilish kifoya bo‘ladi. Bu degani – to‘g‘ri ovqatlanish, uyqu va hordiqni rejimiga amal qilish, qon bosimi va tana vaznini nazorat qilish, ko‘p sayr qilish, sport bilan yugurish, yurish, suzish bilan shug‘ullanish.

Shunday turmush tarzida, albatta, teriga tonus beruvchi massajlar, avaylaydigan kosmetik vositalarni qo‘llash sog‘lig‘ingizga hech qanday zarar keltirmaydi.

© Med-info.uz nashri.

O‘tkir anginaning bir necha turlari mavjud. Ularga kataral, folikulyar, lakunar va yuqumli kasalliklarda uchraydigan anginalar kiradi. Kasallik bodomcha bezlari shishuvi, qizarishi, yuzalarini yiring bog‘lashi bilan kuzatiladi. Kasallik bilan ko‘proq maktabgacha, maktab yoshidagi bolalar og‘riydi. Unda tomoqda og‘riq, yutinish qiyinligi, umumiy quvvatsizlik, tana haroratining 38 darajagacha ko‘tarilishi, bosh og‘rig‘i belgilari namoyon bo‘ladi. Angina o‘zining klinik kechishiga ko‘ra 3-5 kundan 7-10 kungacha davom etishi mumkin. Davolanish jarayonida bemorning umumiy ahvoli yaxshilanadi, bezdagi shishlar, qizarishlar kamayadi, yiringli karashlar yo‘qoladi. Regionar limfa tugunlari kichiklashadi. O‘tkir angina ambulator sharoitda davolanadi, agarda asoratlari (paratanzilyar absess, yutqun orti absessi, tonzilogen intoksikatsiya) bilan kuzatilsa statsionar davo tavsiya etiladi. Angina kasalligining umumiy asoratlardan revmatizm va buyraklarning zararlanishi ko‘p kuzatiladi. Yuqorida asoratlar kuzatilmasligi uchun kasallik boshlanishi bilan lor vrachga uchrab lozim tavsiyalarni davom ettirish kerak.

Anginani davolash

Davolashda antibiotiklar, yallig‘lanishga qarshi dori-vositalar va mahalliy antiseptiklardan foydalaniladi. O‘tkir anginalar o‘z vaqtida davolanmasa, surunkali tanzillit formasiga o‘tishi kuzatiladi. Agarda yil davomida ikki uch marotaba va undan ortiq qaytalanish kuzatilsa, operativ yo‘l bilan davolanish tavsiya etiladi. Kasallikning oldini olish uchun bemor organizmini mustahkamlash va shu bilan har xil noxush tassurotlarga, sovqotish, charchash, infeksiya va hokozolarga qarshilik ko‘rsatish qobiliyatini oshirish kerak. Ovqatlanish, uxlash, o‘qish yoki ishlash, dam olish rejimiga rioya qilish, gigiyenik sharoitlar, chiniqish katta ahamiyatga ega. Mahalliy chiniqtirish muolajalariga tomoqni iliq suv bilan chayqash kiradi, suv haroratini asta-sekin 15-18 gradusgacha tushiriladi. Suvga soda yoki furatsillin qo‘shish mumkin, so‘ngra oyoq vannasi dastlab 36-37 gradusli suv olinadi, so‘ngra 22-23 gradusgacha tushiriladi, buni yil bo‘yi kun ora o‘tkazish tavsiya etiladi.

Fayzullo Mamatvaliyev,
Namangan shahar bolalar shifoxonasi
LOR bo‘lim vrachi.

Mavzuga aloqador maqola: Angina: kasallik belgilari, sababi va davolash usullari

Bola rinit (tumov), gaymorit, angina, faringit, traxeit, o‘tkir respirator kasalliklariga tez-tez chalinadigan bo‘lib qoladi. O‘tkir o‘rta otit bilan qayta-qayta og‘rib turishi  yoki surunkali otitning zo‘rayib turishi, dimog‘i bilan gapirishi mumkin. Bular ham bolani adenoidlar bezovta qilayotganini bildiradi.
Eshituv nayiga kirish sohasi dimog‘da – adenoid to‘qimasiga yaqin joylashgan. Shu sababli, bolaning dimog‘ murtak bezi kattalashsa,  eshitish nayining teshigini berkitib qo‘yib, o‘rta havoning quloqqa o‘tishini qiyinlashtiradi. Natijada nog‘ora parda harakatchanligini yo‘qotadi, bu eshitish qobiliyatida aks etadi, ya’ni bola gaplarni yaxshi eshitmaydi.

Yallig‘lanish kasalliklari ham paydo bo‘ladi

Burun va yondosh bo‘shliqlari shilliq qavatlari burun bo‘shlig‘ini bakteriya, virus kabi kasallik qo‘zg‘atuvchilardan tozalaydigan shilliq ishlab chiqaradi. Agar bolada adenoidlar kabi havo oqimiga halal beruvchi to‘siqlar bo‘lsa, shilliqning chiqib ketishi qiyinlashadi va infeksiya rivojlanib, yallig‘lanish kasalliklari paydo bo‘lishi uchun qulay sharoit yuzaga keladi. Shu sababli adenoidlari bor bolalar tez-tez va uzoq kasal bo‘ladilar.

Adenoidlar yuqorida aytib o‘tilganidek burundan nafas olishni qiyinlashtirib, bola organizmini yallig‘lanish kasalliklariga moyil qilib qo‘yadi, shuningdek adenoidlarning o‘zi ham bakteriya va viruslar hujumi uchun qulay muhit hisoblanadi. Binobarin,  dimog‘ murtak bezi to‘qimasi surunkali yallig‘lanish holatida bo‘ladi. Bu organizmning ko‘plab a’zo va tizimlariga salbiy ta’sir ko‘rsatadi. Surunkali infeksiya o‘chog‘i esa bola organizmida infeksion, yallig‘lanish, allergik kasalliklarni rivojlantirib yuborishi mumkin.

Eng, xavfli tomoni kislorod yetishmasligi

Ma’lumki, kislorod bosh miyaning faoliyati uchun juda zarur, bolalar uchun ayniqsa katta ahamiyatga ega. Bolalarning burun bo‘shlig‘i shilliq qavati rivojlangan qon tomirlar tizimiga ega bo‘lib, bu yerda kislorod faol  o‘zlashtiriladi. Burundan nafas olishning qiyinlashishidan aziyat chekadigan bolalarda doimo kislorod yetishmaydi, birinchi navbatda, bundan bosh miyaga ziyon yetadi. Shu sababli bu bolalarning maktab darslarni yaxshi o‘zlashtira olmaydi, diqqatini to‘play olmaydi.
Adenoidi bor bolalarda yuz skeleti suyaklarining o‘sishi buziladi. Bu o‘z navbatida nutqning shakllanishiga salbiy ta’sir ko‘rsatishi mumkin. Bola ayrim harflarni to‘g‘ri talaffuz qilmaydi, dimog‘i bilan gapiradi. Ba’zida ota-onalar bolaning talaffuziga “o‘rganib” qolishib kamchiliklarni sezmadilar.

Adenoidlardan aziyat chekadigan bola kataral va yiringli o‘rta otitlarga tez-tez chalinib turishi mumkin.

Adenoid to‘qimasi o‘sib kattalashganda, surunkali yallig‘lanish holatiga o‘tadi. Shu sababli, oqib turgan shilliq yoki yiring nafas tizimining quyi bo‘limlariga tushadi va shilliq qavatidan o‘tib, faringit, laringit, traxeit va bronxitni keltirib chiqarishi mumkin.
Shuningdek, adenoidlar keltirib chiqaradigan jarayonlar ba’zan qon tarkibining o‘zgarishi, asab tizimi ta’sirlanishi, siydik tutolmaslik ro‘y berishi, buyraklar ishining buzilishiga olib keladi va hokazo.

Davolash

Adenoidlarni LOR shifokori davolaydi. Kasallik konservativ dori-darmonlar jarrohlik yo‘li bilan davolanadi. Burunni yuviladi, maxsus dorilar tomiziladi, boladagi shamollash kasalliklarini bartaraf etiladi. Fizioterapevtik muolajalar qo‘llanilishi ham mumkin.  Adenotomiyada adenoidlar mahalliy og‘riqsizlantirib orqali olib tashlanadi, jarrohlik muolajasi bir necha daqiqa davom etadi.

Adenotomiyadan so‘ng bemor quyidagilarga amal qilishi kerak

1. jismoniy mehnat, mashqlar bilan shifokor belgilagan muddatgacha shug‘ullanmay turish;
2. bola qattiq va issiq taomlarni yemasligi kerak, vitaminlarga boy yangi mahsulotlardan tayyorlangan suyuq ovqatlar beriladi;
3. kamida 3 kungacha bolani issiq suvda cho‘miltirmaslik, shuningdek, quyoshda, issiq va dim xonalarda uzoq bo‘lmasligi  zarur;
4. operatsiyadan so‘ng kechqurun yoki ertalab bolaning tana harorati biroz ko‘tarilishi mumkin. Issiqni tushirish uchun tarkibida aspirin bor bo‘lgan preparatlarni qo‘llab bo‘lmaydi. Chunki bunday preparatlar qon oqishini yuzaga keltiradi.

Ba’zi hollarda bolalar hatto adenotomiya o‘tkazilgandan keyin ham o‘rganib qolganidek og‘zidan nafas olaveradi. Shuning uchun burnidan nafas olishni o‘rgatish maqsadida maxsus nafas olish mashqlari ishlab chiqilgan. Shunga ko‘ra:

1. shoshmasdan, sekin og‘izdan nafas olib, nafas chiqarish;
2. burundan nafas olib yurish; bir qadam tashlab nafas olinadi, ikkinchi qadamda nafas chiqariladi;
3. joyida turib yugurish;
4. burundan chuqur nafas olib o‘tirib-turish;
5. burunning goh chap, goh o‘ng teshiklari bilan nafas olish;
6. gavdani o‘ng va chap tomonlarga egib, nafas chiqarayotganda “M” va “N” tovushlarini talaffuz qilish kerak.

© Ulug‘bek ERGASHЕV,
LOR shifokori, tibbiyot fanlari nomzodi.
"Sihat-salomatlik" gazetasidan.