Immunitet pasayishi belgilari va vitamin tanqisligi holati hamda uni bartaraf etish usullari

Immunitet – inson organizmining tashqi omillarga, eng avvalo virus va bakteriyalarga qarshi kurashuvchi tizimdir. Immunitetsiz inson hayot kechira olmaydi desa ham mubolagʻa boʻlmaydi. Immunitetni turli xil komponentlar taʼminlab turadi. Bular limfotsit va leykotsitlar, hamda yot mikroblarni qamrab (fagositoz) oluvchi fagosit hujayralaridir. Bundan tashqari, inson organizmida immunitet vazifasini shilliq qavatlar va teri ham bajaradi, ular turli xil moddalar ishlab chiqaradi va mikroblarni oʻldiradi.

Immunitet doimo bir xil ishlamaydi – baʼzida immun tizimi biroz susayadi va bu vaqtda organizm patogen mikroorganizmlar uchun “oʻlja”ga aylanadi.

Immunitet pasayishi belgilari

• Inson tez-tez kasallanadi va sogʻayish uchun uzoq vaqt ketadi;
• Tez charchab qolish, doimiy holsizlik;
• Jarohatlarning uzoq muddatda bitishi;
• Teri qoplamalari va shilliq qavatlari holatining yomonlashuvi, terida turli xil toshmalar;
• Sababsiz paydo boʻluvchi ogʻriq;

Zaiflashgan immunitet organizmdagi har qanday organlar tizimiga salbiy taʼsir etadi, ogʻir holatlarda hatto oʻlimga ham sabab boʻlishi mumkin. Shu sababli immunitet zaiflashganida uni kuchaytirish uchun maksimal darajada harakat qilish kerak boʻladi.

Surunkali immunitet pasayishiga olib keluvchi sabablar quyidagilar:

• Surunkali stress holatlari;
• Nasliy omil;
• Vitamin va mikroelementlar yetishmovchiligi;
• Qarilik;
• Immunitet yoʻqolishiga olib keluvchi kasalliklar, masalan OITS.

Turli xil ogʻir kechuvchi kasalliklar

Ayrim holatlarda organizm oʻzining gomeostazini saqlab qolish uchun barcha kuchini sarflaydi, bunday vaziyatda immun tizimi ham odatiy holatdan koʻra kuchliroq ishlashi kerak boʻladi, yaʼni organizm shuni talab qiladi.

Immun tizimini kuchaytirishi zarur boʻlgan insonlar va holatlar

• Homilador va emizuvchi ayollar;
• Turli xil infeksion kasalliklar bilan kasallanuvchi insonlar;
• Sportchilar;
• Salbiy sharoitda mehnat faoliyatini olib boruvchilar;

Immunitet zaiflashuvi kasallik natijasida kelib chiqqan boʻlsa – bunday holatni bartaraf etish uchun malakali shifokor tavsiyalari kerak boʻladi. Agar immun tizimi vitamin yetishmovchiligi sabab  rivojlangan boʻlsa, uni bartaraf qilish barchaning qoʻlidan keladi.

Immunitet susaygan holatni bartaraf etishda vitaminlar bilan davolash har doim ham samarali natija bermasligi mumkin, ayniqsa immun tanqisligi kelib chiqish sababi boshqa boʻlsa. Organizmda vitamin tanqisligi toʻgʻridan-toʻgʻri immun tizimiga taʼsir qilmaydi. Ammo, vitaminlar organizmda kechadigan jarayonlar va moddalar almashinuvini ragʻbatlashda roli katta, vitaminlarni qabul qilish organizm uchun juda foydali.

Vitamin va mikroelementlar yetishmovchiligini qanday aniqlash mumkin?

Organizmda vitamin yetishmovchiligi – charchash, uyquga toʻymaslik, melanxoliya, holsizlik kabi belgilar bilan namoyon boʻladi. Bu kabi belgilar barchasi organizmga sekin-astalik bilan salbiy taʼsir etib boradi. Bundan tashqari, vitamin tanqisligi kayfiyatning yomonligi, doimiy asabiylik, diqqatni jamlay olmaslik, apatiya kabi holatlarga ham sabab boʻladi.

Vitamin tanqisligi sabablari

• Oʻtkazilgan kasalliklar;
• Notoʻgʻri va tartibsiz ovqatlanish;
• Quyosh nurining yetarlicha tushmasligi;
• Homiladorlik va laktatsiya davri;
• Oshqozon-ichak tizimidagi turli xil muammolar, yaʼni vitaminlar soʻrilishining buzilishi.

Vitamin yetishmovchiligini aniqlash oson emas. Organizmda turli xil oʻzgarishlar, masalan oshqozon-ichak tizimi, nerv tizimi, yurak qon-tomir tizimida oʻzgarishlar, sochlar toʻkilishi, tirnoqlar sinuvchanligi va teri qurishi kuzatilishi mumkin.  Agar siz oʻzingizda kuzatilayotgan patologik holatlarni aynan vitamin tanqisligi bilan bogʻlasangiz, buni shifokor bilan maslahatlashgan holda aniqlashtirish zarur. Avitaminoz ostida jiddiy kasallik kechayotgan boʻlishi ham mumkin.

Vitamin tanqisligida kuzatiladigan belgilar

• Sochlar toʻkilishi: vitamin PP, B2, B6;
• Terining juda quruqlashuvi yoki turli xil toshmalar. Bunday holatda vitamin A, P, C qabul qilish zarur;
• Milklar qonashi: vitamin P va C yordam beradi;
• Vitamin tanqisligi holatlarida ovqatlanish ratsioniga jiddiy eʼtibor berish kerak.

Vitaminlar qaysi mahsulotlarda koʻp?

Organizm uchun zarur boʻlgan moddalar va albatta immun tizimini ragʻbatlantiruvchi vitaminlar birinchi navbatda oziqa mahsuotlarida saqlanadi. Bunday moddalar faqatgina meva va sabzavotlarda emas, balki goʻsht, baliq va sut mahsulotlarida ham koʻp saqlanadi. Ammo, meva va sabzavotlarda ularning miqdori koʻproq. Shu sababli avitaminoz holatlari koʻproq kuz-qish mavsumida yuzaga chiqadi, yaʼni bu vaqtda meva sabzavotlar kam isteʼmol qilinadi. Bu vegetarianlik hayot tarziga oʻtish kerak degani emas, shunchaki ovqat ratsionida oʻsimlik mahsulotlariga ham jiddiy eʼtibor qaratish lozim.

Immun tizimi faoliyati susaygan vaqtda ovqatlanish yoʻli bilan yetishmayotgan vitaminlar va mikroelementlar oʻrni toʻldirishning imkoni yoʻq. Bunday holatlarda vitamin preparatlari qabul qilishga toʻgʻri keladi. Vitamin preparatlarini qabul qilish uchun avvalo shifokor bilan maslahatlashish zarur, aynan mutaxassis insonga mos keladigan vitamin komplekslarni buyurishi mumkin.

Vitaminlar haqida qisqacha...

Quyida vitaminlar haqida qisqacha maʼlumot berilgan, ular orasida immun tizimiga samarali taʼsir koʻrsatuvchi guruhlar ham bor:

A vitamin

Ushbu vitaminning ikkinchi nomi – retinol. Bu vitamin sochlar mustahkamligi, terining normal holati, jarohatlarning bitishi, tirnoqlar oʻsishida katta ahamiyatga ega. A vitamini ayniqsa, koʻz va koʻruv oʻtkirligi uchun juda foydalidir. Bundan tashqari, retinol qarish jarayonini sekinlashtiradi, jinsiy yetilish davrida ham A vitaminining oʻrni katta. Vitamin A sabzi, brokkoli, garmdori, qovoq, qovun, shaftoli, oʻrik va avakado mevasida koʻp saqlanadi, hamda goʻsht, mol jigari, baliq, oʻsimlik moyi va tuxum sarigʻida eng koʻp miqdorda boʻladi. Inson organizmida A vitamini yogʻlar taʼsirida eriydi va soʻriladi.

B guruh vitaminlari

B guruh vitaminlari tarkibiga bir qator vitamin komplekslari kiradi. Yetarlicha qabul qilingan B guruh vitaminlari nerv tizimi funksiyasini ragʻbatlaydi va stress holatlaridan chiqishda ishtirok etadi. B guruh vitaminlari kartoshka, gul karam, yongʻoq, pomidor, qora non, grechka, tvorog, sut tarkibida koʻp saqlanadi. Agar insonda stress holatlari, melanxoliya, uyqu buzilishi, bosh aylanishi kabi holatlar kuzatilayotgan boʻlsa, B guruh vitaminlarini qabul qilsa boʻladi.

C vitamin

Vitamin C ning inson organizmida asosiy vazifasi immun tizimi ishini boshqarishdir. Shu sababli bu vitamin shamollash, gripp kasalliklarida qoʻllaniladi. Bundan tashqari, C vitamini qon tomirlar oʻtkazuvchanligini kamaytiradi va ishtahani ochishda ham ishtirok etadi. C vitamini kivi, petrushka, smorodina va qulupnayda koʻp saqlanadi.

D vitamin

D vitamini suyaklar oʻsishi va mustahkamligini taʼminlashda ishtirok etadi. D vitamini mol jigari, baliq, goʻsht, tuxum, tvorog, pishloq va sut mahsulotlarida koʻp saqlanadi. D vitamini quyosh nurlari taʼsirida inson terisida ham sintezlanadi. Sovuq, qish uzoq muddat davom etadigan mamlakatlarda qoʻshimcha D vitamin preparatlaridan qabul qilish tavsiya etiladi.

E vitamin

Qarilikni sekinlashtiradi, jinsiy reproduktiv jarayonida ishtirok etadi, ayniqsa ayollarda jinsiy faoliyatni ragʻbatlaydi.

Vitamin komplekslari

Surunkali vitaminlar tanqisligi holati tushmaslik uchun vitamin komplekslaridan qabul qilish kerak. Albatta, vitamin preparatlari tabiiy holda qabul qilinadigan vitaminlar oʻrnini bosa olmaydi. Ammo, organizmga ayrim holatlarda qoʻshimcha vitaminlar kerak boʻladi, masalan kasallik vaqtida. Vitamin komplekslari tarkibida barcha vitaminlar maʼlum bir dozada saqlanadi. Bu kabi preparatlar tayyorlanayotganda organizm tomonidan soʻrilishga tayyor holda boʻladi. Vitamin preparatlari qabul qilishda ularning koʻp miqdorda organizmda toʻplanishi jiddiy asoratlarga sabab boʻlishini ham unutmaslik kerak. Shu sababli vitamin komplekslari mustaqil ravishda emas, balki shifokor mutaxassis tomonidan buyurilgan holatda qabul qilinishi lozim.

Vitamin komplekslari bir necha guruhga boʻlinadi, ular quyidagilar:

• Universal;
• Bolalar uchun vitaminlar;
• Homilador va emizikli ayollar uchun vitaminlar;
• Sportchilar uchun maxsus vitaminlar;

Vitamin komplekslari biologik aktiv birikmalar toifasiga kiradi, shu sababli ular dorixonalarda shifokor retseptsiz beriladi. Bu vitaminlar bir biridan dozasi bilan farqlanadi. Vitamin komplekslarini tanlashda faqatgina qimmatbaho, mashhur firmalar ishlab chiqargan preparatlarga eʼtibor qaratish kerak emas, baʼzida arzon narxli vitamin komplekslari ham organizm uchun ancha foydali boʻladi. Immun tizimini ragʻbatlashda barcha guruh vitaminlarining oʻrni katta.

Inson organizmida immun tizimini ragʻbatlovchi vitamin komplekslari quyidagilar boʻlishi mumkin:

• Multi-tabs;
• Immuno Plyus;
• Vitrum;

Ular tarkibida A, B, C, D guruh vitaminlarini saqlaydi.

Ayniqsa Vitrum preparati tarkibida 20 dan ortiq vitamin va mikroelementlarni tutadi. Sentrum – 25 dan ortiq vitamin va mikroelemetlar saqlaydi va antioksidant taʼsir koʻrsatadi. Revit, Komplivit, Alfavit – kattalar uchun, ayniqsa immun tizimi funksiyasini yaxshilashda katta yordam beradi. Ular organizmda soʻrilishga tayyor holda boʻladi.

Aynan immun tizimini ragʻbatlash uchun maxsus vitamin kompleksi – immunaldir. U tabiiy oʻsimliklardan olinadi.