Kamqonlik so'zi arxivi - Avitsenna.uz

Leykemiya sabablari, turlari va davolash usullari

Leykemiya - bu qon tizimning xavfli kasalligi. Aniqrog'i - suyak iligi va limfa tizimi zararlanishi, shuningdek qon saratoni deb ham ataladi..

Temir taqisligi anemiyasi (TTA) - sabablari va davolash

Temir tanqisligi anemiyasi (TTA) - bu qizil qon tanachalari va qon gemoglobin sonining kamayishi bilan tavsiflanadigan patologik...

Kamqonlik profilaktikasi uchun...

Kamqonlikka uchragan bemorlar maxsus parhez ovqatlarni iste’mol qilib turishlari kerak. Ularning ayrimlari haqida bilib olganingiz ma’qul.

Behi mevasi ham temirga boy

Uning bargi va po‘stlog‘idan teng miqdorda olib, biroz suvda qaynating, so‘ng tindirib suzgichdan o‘tkazing.Damlamadan ichib turish kamqonlikka davo bo‘ladi.

O‘rik mevasi yoki quritilgani (turshagi)

Kamqonlikni davolashda bu mahsulot muhim o‘rin tutadi. Qadimgi tabiblar anemiyasi bor bemorlarga ko‘proq o‘rik yeb turishni va turshakni suvda ivitib ichishni maslahat berganlar.

Qizil sabzi

Qizil sabzini xomligicha qirg‘ichdan o‘tkazib, so‘ng biroz qaymoq qo‘shib iste’mol qilish kamqon bemorlar uchun juda foydali.

Na’matak damlamasi

Na’matak mevasidan tayyorlangan damlama xalq tabobatida kamqonlikni davolashda keng qo‘llanilgan. Ushbu damlama tarkibida vitamin C miqdori juda ko‘p bo‘lib, oziq-ovqatlardagi temirning o‘zlashtirilishiga ko‘maklashadi. Na’matakdan damlama tayyorlash uchun uning quritilgan mevalari ishlatiladi. Bir osh qoshiq meva bir stakan suvga solinadi va past olovda 10 daqiqa qaynatiladi. So‘ng yarim soat damlab qo‘yiladi, ovqatdan oldin ichiladi.

Turp

Turpni yaxshilab artganingizdan so‘ng qirg‘ichdan o‘tkazing va dokada siqib sharbatini oling. Shu sharbatdan kuniga 3-4 marta ovqatlanishdan avval ikki-uch osh oqshiqdan ichib turasiz. Kamqon bemorlar dori-darmonlar bilan davolanish va parhez ovqatlar iste’mol qilish borasida shifokor bilan tez-tez maslahatlashib turishlari zarur.

© Nigora TURSUNOVA, umumamaliyot shifokori.

"Sihat-salomatlik" jurnali.

Kamqonlik - oqibati og‘ir dard

Kamqonlik xastaligi asosan tug‘ish yoshidagi ayollar, o‘smirlar va bolalarda uchraydi. Jahonda bu kasallikka duchor bo‘lgan ayollar va bolalar o‘rtasida xastalik va o‘lim ko‘rsatkichlari 8-10 barobar yuqoridir. Uning asoratlariga ayollarda tug‘ish jarayonida qon ketishi, bolaning chala yoki vazni kam bo‘lib tug‘ilishi, tug‘ma nuqsonlar va shu kabilar kiradi. Xastalik sababli inson immuniteti pasayadi. Ayniqsa, kamqonlik surunkali gastrit(me’da yallig‘lanishi), kolit(yo‘g‘on ichak yallig‘lanishi), duodenit (o‘n ikki barmoqli ichak yallig‘lanishi) kabi me’da-ichak tizimi xastaliklari, gemorroy(bavosil) va boshqalar sabablar tufayli tez rivojlanishi kuzatilgan. Bu kasallik bolalar va o‘smirlarni jismoniy va intellektual rivojlanishi, ish va o‘qish qobiliyatini keskin pasaytirib yuboradi. Ayollar va bolalar organizmida temir moddasining yetishmasligi sababli ham kamqonlik rivojlanadi. Chunki, ularda bu moddaga bo‘lgan ehtiyoj erkaklarga nisbatan 3-5 barobar ko‘proqdir. Temir moddasi qon ishlab chiqarish, homilaning rivojlanishi, ko‘krak suti hosil bo‘lishi, bolalarning jismoniy va aqliy rivojlanishida juda ko‘p sarflanadi. Xotin-qizlarning hayz ko‘rish jarayonida ham ko‘p qon yo‘qotiladi.

Nima uchun ayollar va bolalar organizmida temir moddasi yetishmaydi?

Bolalarda temir yetishmovchiligining asosiy sababi onasi homiladorlik va emizish davrida kamqon bo‘lishi, bola chala yoki kam vazn bilan tug‘ilishi, uning ko‘krak suti bilan boqilmaganligi, tez-tez kasallanishi, surunkali infeksiyalar, gijja va noto‘g‘ri ovqatlanish tufaylidir. Xotin-qizlarda temir yetishmovchiligiga olib keladigan sabablardan biri hayz tufayli ko‘p qon yo‘qotishdir. Agarda hayz 4-5 kundan ortiq cho‘zilib, homiladorlik va tug‘ish oralig‘i 3 yildan kam bo‘lsa, bemorda surunkali infeksiyalar va gijjalar aniqlansa, shuningdek, to‘g‘ri ovqatlanishga rioya qilinmasa, bu xastalik tez rivojlanadi.

To‘g‘ri ovqatlanish qanday bo‘lishi kerak?

Ushbu omil temir yetishmovchiligining oldini olishda juda muhimdir. Inson hayoti davomida temir moddasi va vitaminlarga boy oziq-ovqatlar iste’mol qilishi lozim. Ingibitor (choy, qahva, sun’iy bo‘yoqli, gazli ichimliklar)larni kamroq ichish zarur. Chunki, ular ovqatdagi temir moddasining so‘rilishiga to‘sqinlik qiladi. Promotor (meva-sabzavot)larni esa ko‘proq istyemol qilish kerak. Ular aksincha, temir moddasining yaxshiroq so‘rilishini ta’minlaydi. Ovqatlanish vaqtida ingibitorlar iste’mol qilinsa, ular oziq-ovqat tarkibidagi temir moddasini 40-100 foiz so‘rilishiga xalaqit beradi. Ho‘l mevalar, sabzavotlar, ko‘katlar esa (S vitamini orqali) temir moddasi so‘rilishini 4 barobarga oshiradi. Shu bois ovqatlanish vaqtida choy ichish tavsiya etilmaydi. Uni ovqatlanib bo‘lgach, 2 soatdan keyin ichish zarur. Choy o‘rniga qaynatilgan suv, gazsiz mineral suv, meva sharbatlari, na’matak yoki quruq mevalardan damlamalar iste’mol qilish maqsadga muvofiq. Dukkaklilar, yormalar temir moddasiga juda boy ozuqalardir. Shuning uchun ham ular go‘sht o‘rnini bemalol bosa oladi. Lekin bu mahsulotlarni ham ingibitorlar bilan birga iste’mol qilish kerak emas. Shakar, novvot va shirinliklar organizmda gemoglabinni ko‘paytirmaydi. Chunki, ularda temir moddasi va vitaminlar yo‘q. Aksincha, ular ishtahani pasaytiradi, gijjani ko‘paytiradi. Shuningdek, tishlar kariyesga chalinadi. Emizikli bolalarda esa allergiya va diatez (chilla yara)larning paydo bo‘lishiga sababchi bo‘ladi. Kamqonlikni aniqlash uchun qondagi gemoglabin ko‘rsatkichini tekshirish zarur. Gemoglabin meyori 5 yoshgacha bo‘lgan bolalarda 110 g/l, undan kattalar va ayollarda 120 g/l, erkaklarda 130 g/l bo‘ladi. Agarda kamqonlik rivojlansa, gemoglabin ko‘rsatkichlari pasayib ketadi: 70 g/l dan past bo‘lsa, bu og‘ir darajali kamqonlik, 90 g/l dan past bo‘lsa, o‘rta og‘ir darajali va 90 g/l dan yuqorisi yengil darajali kamqonlik hisoblanadi. Temir yetishmovchiligi paytida bemorlar gilvata, (kesak) choy shamasi, xamir, xom makaron va guruch, qog‘oz kabi mahsulotlarni iste’mol qilgisi keladi. Yana xasta kishilarga bo‘yoq, atseton, benzin, kerosin, tutun, zax hidlari yoqadi. Bu holat markaziy asab tizimining temir tanqisligi bilan kechuvchi kislorod yetishmovchiligi va sensor funksiyalar buzilishi bilan namoyon bo‘ladi. Bemor tarkibida temir moddasi mavjud dori vositalarini iste’mol qilgandan so‘ng 2-3 haftada kasallik belgilari qayd etilmaydi. Dardmand odamning tirnoqlari mo‘rt, g‘adir-budir bo‘ladi. Ular qiyshayib, parchalanib va yupqalashib qoladi. Xasta insonning xotirasi pasayadi, boshi og‘riydi, aylanadi, quvvati kamayadi hamda tez charchaydi. Uning ish qobiliyati va ishtahasi keskin pasayib ketadi. Kamqonlikning og‘ir darajasida bemorning yuz rangi oqaradi, tez-tez kasallanadi. Ushbu xastalikni davolash ko‘p vaqt talab etadi. Dard asoratlarini bartaraf etish ham ancha mushkul. Ba’zida esa buning iloji ham bo‘lmaydi (masalan, homilaning aqliy va jismoniy rivojlanishi onasining kamqonligi sababli pasayadi. Surunkali me’da-ichak kasalliklari va hakozo). Kamqonlikning og‘ir darajasida bemor ko‘pincha statsionar sharoitda davolanishi, turli tibbiy tekshiruvlardan o‘tishi va unga qon quyish zarur bo‘ladi. Davolash kamida 3-6 oy davom etadi. Ko‘pincha ayollar davolashni oxiriga yetkazmaydilar. Buning oqibatida kamqonlik qaytalanib, surunkali tusga aylanadi.

Kamqonlikning oldini olish mumkinmi?

Kasallikning oldini olish, uni davolashdan ko‘ra ancha afzalroqdir. Buning uchun inson to‘g‘ri ovqatlanishi kerak. Yuqorida ko‘rsatilgan temir yetishmovchiligi sabablarini bartaraf etish lozim. Agarda bularning hammasini amalga oshirishning imkoni bo‘lmasa, unda bemor haftada bir marotaba 60 mg ( 1-2 hapdori) tarkibida temir moddasi mavjud dori vositalarini iste’mol qilishi zarur. Shunda organizmdagi temir yetishmovchiligi asta-sekin bartaraf etiladi. Bemorga tarkibida temir moddasi mavjud dori vositalarining zarari yo‘q. Ular meyordan ortiq organizmga so‘rilmaydi. Kamqonlikning oldini olishning yana bir samarali usuli – bu oziq-ovqatlarni temir va boshqa mikroelement va vitaminlar bilan boyitish, ya’ni fortifikatsiya etishdir. Bu usul ham butun dunyoda, jumladan, AQSH, Yaponiya, Avstraliya va Yevropaning ko‘plab rivojlangan davlatlarida 70 yildan beri amalga oshirilmokda. Bu usulning samarasini 10-15 yilda ko‘rish mumkin. Respublikamizda ham ana shunday ezgu chora-tadbirlar izchil amalga oshirilmoqda. Jumladan, 2010 yilda “Aholi o‘rtasida mikronutriyentlar yetishmovchiligining oldini olish” to‘g‘risidagi O‘zbekiston Respublikasi qonuni qabul qilindi. Bu huquqiy hujjat yurtimizda ushbu xastalikning oldini olishda muhim asos bo‘lib xizmat qilayotir. Kamqonlikni bartaraf etishda to‘g‘ri va sifatli ovqatlanish, shuningdek, bemor to‘yib uxlashi hamda uni stress (ruhiy zo‘riqish), depressiya (tushkunlik)dan asrash alohida ahamiyatga ega. Xasta inson tarkibida temir moddasi mo‘l bo‘lgan mahsulotlar – mol, qo‘y, tovuq jigari, buyragi, yuragi, til, grechka, qora mayiz, qora olxo‘ri, olma, nok, turshak, anjir qoqi, qora olxo‘ri, shaftoli qoqi, ismaloq, petrushka, qizil loviya, chala pishirilgan uy tovug‘i tuxumi, qizil lavlagi, loviya, baliq, no‘xat, mosh, jo‘xori, yalpiz, yeryong‘oq, yong‘oq, bodom, kungaboqar (pista) kabi mahsulotlarni tarkibida S darmondorisi mo‘l sitrus mevalar, qizil bulg‘or qalampiri, karam, ko‘k piyoz, sarimsoqpiyoz, oshqovoq, pomidor, sabzi, qulupnay, malina, tarvuz, qovun kabi meva-sabzavotlar bilan qo‘shib iste’mol qilishlari zarur.

D. SULЕYMANOVA, tibbiyot fanlari doktori.

D. MAMATQULOVA, tibbiyot fanlari nomzodi.

M. NARMЕTOVA, gematolog.

"Sog‘lom avlod" gazetasi.

Soglom.uz nashri.

Kamqonlik yoxud anemiya

Anemiya yoki kamqonlik – qonda eritrotsit (qizil qon tanachalari) va gemoglobin miqdori kamayib ketishi bilan kechadigan kasallikdir. O‘smirlik davrida temir moddasi yetishmasligidan bo‘ladigan kamqonlik ko‘p uchraydi, bunga rivollanayotgan organizmda temir moddasining ko‘proq o‘zlashtirib olishi sabab bo‘ladi. Bundan tashqari inson meda-ichak, jigar kasalliklari, birdaniga ko‘p qon ketib qolishi, yoki oz-ozdan bo‘lsa ham, surunkasiga qon ketib turishi (ya’ni odam jarohatlanganda, burni, o‘pkasi, me’dasi, bavosil tugunlari, bachadon va boshqa joylardan qon ketishi), yaxshi ovqatlanmaslik va ovqatning organizmda yaxshi o‘zlashtirilmasligi, ovqatda vitaminlar, ayniqsa vitamin B12 tanqisligi, turli yuqimli kasalliklar, gijja kasalliklari yoki organizmni holdan toydiruvchi surunkali kasalliklar, ba’zi dori moddalar, qo‘ziqorinlar, zaharlar bilan zaharlanish ham kamqonlikka sabab bo‘lishi mumkin. Bunda inson darmonsizlanib, tez charchaydi, boshi aylanadi, ba’zan xushidan ketadi, jismonan zo‘riqqanda organizmda kislorod yitishmasligidan harsillaydi, yuragi tez-tez uradi. Kamqonlik sezilarli darajada bo‘lganda teri qoplamlari va shilliq qavatlar oqarib rangpar bo‘lib qoladi. Maktab o‘quvchisi sifatli ovqatlanishi, tarkibida temir moddasi ko‘p bo‘lgan ovqatlar (mol go‘shti, jigar, tuxum, sabzi, yong‘oq, anor) iste’mol qilishi muhim ahamiyatga ega. Kasallik og‘ir kechganda bemor shifoxonaga yotqizilib davolanadi.

Anemiyaning kelib chiqishi sababiga ko‘ra bir necha xil turlari mavjud:

Temir moddasi yetishmovchiligi bilan bog‘liq anemiya (Iron deficiyency anemia). Anemiyaning bu turi eng ko‘p tarqalgan turidir. Bu anemiya organizmga temir moddasi yetishmovchiligi tufayli yuzaga keladi. Temir moddasi esa gemoglobin yaratish uchun zarur. Bunday anemiyaga infeksiyalar, jarrohlik amaliyoti, ko‘p miqdorda va uzoq davom etadigan hayz sikli, saraton kasalligi, poliplar va aspirin kabi dori vositalarining ko‘p qabul qilinishi sabab bo‘ladi. Go‘sht, baliq, tuxum va temir moddasi bilan boyitilgan mahsulotlarni ko‘proq yeyish anemiyaning ushbu turini oldini olishga yordam beradi. Ba’zi kasalliklar (Kron kasalligi) va dori vositalari temir moddasini organizmga singishini qiyinlashtiradi. Vitamin yetishmovchiligi bilan bog‘liq anemiya. Ushbi anemiyani yuzaga kelishiga organizmga asosan vitamin B12 yoki folat javxarining yetishmovchiligi sabab bo‘ladi. B12 vitamini qizil qon hujayralarini ishlab chiqarish va asab tizimini normada bo‘lishi uchun kerak. Uning yetishmovchiligi xotiraning pasayishiga, oyoqlarning og‘rishiga olib kelishi mumkin. B12 vitamini hayvon go‘sht mahsulotlarda mavjud. Lekin ba’zi kasalliklar (immun kasalliklari) B12 vitaminining organizmga singishiga to‘sqinlik qiladi.

Anemiya alomatlari qanday?

Anemiya ma’lum davr ichida rivojlanadi. Uning boshida alomatlar deyarli sezilmaydi, lekin kasallik rivojlangan sari quyidagi alomatlar paydo bo‘lishi mumkin:

Bosh og‘riq;
Bo‘shashish;
Bosh aylanish;
Ko‘ngil aynash;
Titroq;
Qo‘l va oyoqlarning muzlashi;
Tana haroratining pastligi;
Terining och rangli bo‘lishi;
Yurak urishining tez yoki nomuntazam bo‘lishi;
Nafas olishning qisqarishi;
Ko‘krak og‘rig‘i;
Ish faoliyatining buzulishi.

Yuqoridagi barcha alomatlar yurak qonni tezroq yurgazishni, natijada tana a’zolariga yetarlicha kislorod yetkazib berilishi uchun tezroq harakat qilishidan vujudga keladi. Anemiya holati organizmga xavf tug‘dirishi mumkinligi tufayli albatta davolanishi kerak. Lekin, anemiya turini bilmay turib uni davolash foyda keltirmasligi mumkin.

Har qanday anemiyani davolashda ikki yo‘ldan foydalaniladi:

1. Qondagi qozil moddalarning yoki gemoglobinning darajasini normaga keltirish. Natijada tana a’zolari kislorod bilan kerakligicha ta’minlanadi. 2. Anemiya holati sababchisi bo‘lgan kasallikni aniqlash va davolash.

Anemiya davolanmasa nima bo‘ladi?

Anemiya davolanmasa tana a’zolari kislorod yetishmovchiligidan qiynaladi va zaiflashadi. Anemiya holatida yurak faoliyati tezlashgani tufayli yurakka zarba yetishi mumkin.

Anemiyaning oldini olish uchun quyidagilarni bilish kerak:

Temir moddasiga boy mahsulotlar: - Buyrak; - Dukkakli o‘simliklar va sabzavotlar; - Tofu (soya pishlog‘i); - Ismaloq; - Qizil rangdagi go‘shtlar; - Yashil bargli sabzavotlar; - Baliq; - Quruq mevalardan, turshak, mayiz va olxo‘ri qoqisi.
Vitamin C ga boy mahsulotlar temir moddasining organizmga singishiga yordam beradi (masalan, apelsin sharbati, brokkoli, qulupnay, qizil qovoq qalampir (bulg‘or qalampiri, nama’takli choy singarilar).
Ovqatlanayotganda choy, qaxva, sut singarilarni ovqat bilan birga iste’mol qilmaslik kerak, chunki tannin moddasini tutganligi sababli temir moddasining singishiga to‘sqinlik qiladi.
Kalsiy va temir moddasini bir vaqtda qabul qilmaslik kerak.
Organizmda B12 vitamini va folat javxari yetishmovchilik bo‘lmasligi zarur.
Shifokor bilan maslahatlashgan holda temir moddasi vitaminini qabul qilish zarur.

Jamolxon o‘g‘li Mubashshir Qosim.

Kamqonlik (Anemiya)

Anemiya yoki kamqonlik atamasi ostida qon hajmining birligida qizil qon pigmentining (gemoglobin) yoki qizil qon tanachalarining (eritrositlar) yetishmasligi tushuniladi. Anemiya quyidagi sabablarga ega bo‘lishi mumkin: o‘tkir yoki surunkali qon yo‘qotish (yara, operasiya, oshqozon-ichak sohasida qon yo‘qotish); qon hujayralarining tez nobud bo‘lishi yoki eritrositlar hayotining davomiyligining qisqarishi; bir xil, balanslashtirilmagan oziqlanish, qon uchun foydali bo‘lgan elementlarning tanqisligi (oqsil, temir, foliy kislotasi, B12 vitamini, mis); ichakda muhim elementlarning so‘rilishining buzilishi (surunkali oshqozon-ichak kasalliklari tufayli). Eng keng tarqalgan anemiyaning turidan biri bu - temir moddasining tanqisligidir. Uning oziq-ovqatlardagi yetishmovchiligi uning organizmdagi defisitga olib keladi. Qon tizimi yetarli darajada temir moddasini qabul qilmasa, u o‘z navbatida gemoglobinning yetarli miqdorini ham ishlab chiqara olmaydi. Oqibatda esa eritrositlar unga yetarli darajada qoniqmasdan, organizm yetarli miqdorda kislorodga erishmaydi. Anemiyada bolaning terisi rangsiz, oq bo‘lib, bolaning tirnoqlari ostida, lablari va ko‘zning shilliq qatlamining shunday rangda bo‘lishi kuzatiladi. Agarda ushbu holatda bola o‘zini toliqqan, e’tiborning susayishi, holsizlik hamda ishtahaning pasayishi qo‘shilsa albatta vrachga murojaat eting. Anemiya faqat qon taxlilidan so‘ng aniq belgilanadi. Muhim: aksariyat bolalar rangsiz yuz va toliqqan ko‘rinishda bo‘lsalar ham, kamqonlik kasalligidan aziyat chekmaydilar.

Kasallik qanday kechadi?

Bolalarda anemiya toliqish, rangsizlik, ishtahaning yo‘qolishi, bosh og‘riqlari, teri quruqligi, tirnoq va sochlarning sinuvchanligi, og‘iz burchaklaridagi yoriqlar va turli yuqumli kasalliklarga tez chalinishlari bilan namoyon bo‘lishi mumkin. Kasallikning og‘ir shakllarida qiyin nafas olish, bosh aylanish, tez yurak urishi, shilliq qatlamlarning o‘zgarishi (silliq malina rangidagi til, ta’m, hid sezishning o‘zgarishi, yutishning murakkablashishi), shu bilan birga jigar va taloqning shishishi ham kuzatiladi. Agarda emizikli bola rangsiz, holsiz, ishtahasining bo‘g‘ilganligi, rivojlanishning sustligi va yuqiumli kasalliklarga tez chalinishi kuzatilsa - bu kamqonlikning belgilaridan biri bo‘lishi mumkin. Simptomlar: • Rangsiz lablar va tirnoqlar. • Rangsiz ko‘zlar. • Toliqish. • Nafasning bo‘g‘ilishi • Ishtahaning yo‘qligi • Tez yurak urishi Anemiyani shubha qilsangiz albatta bolani vrach nazoratidan o‘tkazing. Anemiya boshqa kasallikning simptomi bo‘lishi mumkin. Qonning taxliliga muvofiq vrach chindan ham bolangizda anemiya mavjudiligi haqida to‘liq axborotni beradi. Ayrim hollarda kasalxonada yanada chuqurroq tekshirish amalga oshirilishi mumkin. Agarda anemiya temir moddasining yetishmovchiligi natijasida vujudga kelgan bo‘lsa, u holda vrach temir moddasi mavjud tomchi, sok yoki tabletka ko‘rinishidagi dori vositalarini yozib beradi. Muddatdan ilgari tug‘ilgan bolalarda yoki bola faqat ona suti bilan oziqlansa, profilaktik usul bilan temir moddali tomchilarni qabuli yordamida anemiyaning oldini olish mumkin.

Uy muhitidagi yordam

Bolaga temir moddasi mavjud mahsulotlarni bering. Bu - baliq, potroxa, tuxum sarig‘i. To‘q yashil bargli sabzavotlar va yong‘oq ham temir moddasiga boydir. C vitamining qabuli ham temir moddasining yaxshi so‘rilishiga sabab bo‘ladi.

Davolanish

Agar bolangizda anemiya mavjud deb hisoblansangiz uni albatta vrach nazoratidan o‘tkazing. Faqat qon taxlili yordamida anemiya boshqa kasallik simptomimi yoki uning bir turimi - buni aniq holda vrach yordamida bilib olasiz. Bolaga turli xil oziq-ovqatni taklif eting. U temir moddasiga boy bo‘lsin: go‘sht, tuxum, boshoqli non, suli yormasi, sabzavotlar, mevalar bering. Chunki bir xil tusdagi mahsulot va taomlar ham bola organizmida temir moddasining tanqisligiga olib kelishi mumkin. Ovqatdan so‘ng tortiq etiladigan C vitaminiga boy turli mevali soklar temirning yaxshi so‘rilishiga olib keladi. Anemiyani maxsus parhezga amal qilgan holda davolay olmaysiz. Shu sababli vrach temir moddasi mavjud dori vositalarini yozib beradi. Ularni iloji bo‘lsa ertalab nahorga bersangiz, ta’sir etish kuchini oshiradi. Yomon hazm etish yoki temir moddasining yetarli darajada ichaklarda so‘rilmaslik holatlarida preparat inyeksiya ko‘rinishida belgilanadi. Barcha dori vositalari singari ushbu dorilar ham bola qo‘li etmaydigan joyda saqlanishi lozim. Katta hajmdagi temir moddasining qabuli bola organizmining zaharlanishiga olib keladi. Ushbu dori-darmonlardan bola axlatining rangi to‘q tusga ega bo‘ladi. Mavzuga aloqador maqolalar:

Bolalarda kamqonlik

Hozirgi kunga kelib ekologik muhitning yomonlashuvi, kundalik iste’mol qilinayotgan mahsulotlarda kerakli darmondorilarning yetishmasligi natijasida bir qancha kasalliklaryuzaga kelmoqda. Bugun ana shunday kasalliklardan biri bo‘lgan kamqonlik ya’ni, anemiya haqida to‘xtalmoqchimiz. Qon tarkibidagi gemoglobin miqdorining pasayib ketishi kamqonlik kasalligiga sababbo‘ladi. Miyaga kislorod yetkazib berish esa aynan qondagi gemoglobinning asosiy vazifasidir. Bu kasallik bilan og‘rigan bemorlarda turli infeksion xastaliklarga chalinish xavfi yuqoribo‘lib, uni tezda bartaraf etish qobiliyati past bo‘ladi. Qon tarkibida organizmning hayotiy o‘sib rivojlanishi uchun muhim bo‘lgan oziq moddalar mavjud. bolalarda kamqonlik

Kamqonlik (anemiya)ga chalinmaslik uchun qondagi gemoglobin miqdorining me’yorda bo‘lishiga ahamiyat bering hamda kundalik taomnomangizni temir moddasiga boy bo‘lgan mahsulotlar bilan boyiting. Ushbu kasallik bolalarning jismoniy va ruhiy rivojlanishiga ham o‘z ta’sirini ko‘rsatmay qolmaydi. Bemor bolalar o‘z tengdoshlaridan aqliy qobiliyati pastligi sababli ortda qola boshlaydi. Kamqonlik bolaning dars jarayonida vazifalarni yaxshi o‘zlashtira olmasligi, uyquchanlik, xotiraning pasayishi, tez kasallikka chalinishi, bosh og‘rig‘i va boshqa shu kabi ko‘rinishlarni yuzaga keltirishi mumkin. Bolalarda kamqonlik kasalligini tezda aniqlash va uni vaqtida davolash zarur. Ularning o‘z vaqtida ovqatlanishi, vitaminlarga boy mahsulotlarni iste’mol qilishi kelajakda sog‘lom bo‘lib voyaga yetishini ta’minlaydi. Shuningdek, kamqonlik kasalligi ayollarda homilaning normal yetilishiga va sog‘lom rivojlanishiga ta’sir etib, tug‘ish paytida kuzatiladigan asoratlarning ko‘payishiga olib keladi. Bundan tashqari, temir tanqisligi, ya’ni kamqonlik aniqlangan ona tug‘ilajak farzandiga yetarli miqdorda temir zahirasini bera olmaydi. Oqibatda chaqaloq ruhiy va jismoniy rivojlanishdan ortda qoladi.

Kamqonlik belgilari

Kamqonlikning belgilari quyidagilar: Terining quruqlashishi, og‘iz burchagining va tovonning yorilishi, sochning tez sinishi va to‘kilishi, tishlarning mo‘rt bo‘lib yemirilishi, tirnoqlarning yupqalashishi, ko‘chishi va sinishi, tirnoq shaklining o‘zgarishi, hid sezishda (quruq yerdan suv sepilganda chiqadigin hid, shuningdek, kerosin, benzin, tamaki, mashina motoridan chiqadigan hidlarni yoqtirish) va ta’m bilishda (kesak, gilvata, choy shamasi, xom go‘sht, makaron, guruch yeyishga moyillik) kabi o‘zgarishlar kuzatiladi. Temir moddasi tabiiy holda oziq-ovqatlar tarkibida yetarlicha mavjud. Faqat temir moddasini ko‘p tutadigan va insonga zarur bo‘ladigan oziq-ovqatlardan yetarli miqdorda yoshlikdan boshlab, uzluksiz iste’mol qilinsa bo‘lgani.

Chaqaloqlarda uchraydigan kamqonlikni davolash qanday amalga oshiriladi?

Bugungi kunda yosh bolalar va chaqaloqlarda uchrayotgan kamqonlik kasalligining kelib chiqishiga bir qancha omillar sabab bo‘lmoqda. Avvalo homiladorlikni rejalashtirish davrida bo‘lajak onani sog‘lomlashtirishga ahamiyat berish lozim. Ona organizmidagi har bir o‘zgarish bolaga o‘z ta’sirini ko‘rsatmay qolmaydi. Shu sababli homilador ayol o‘z salomatligi haqida jiddiy qayg‘urishi lozim. Bo‘lajak onaning kondagi gemoglobin miqdori kamida 120 g/l ni tashkil etishi lozim.

Chaqaloqlardagi kamqonlik sabablari

Chaqaloqlardagi kamqonlikning kelib chiqishiga quyidagilar sabab bo‘lishi mumkin:

Bolani noto‘g‘ri ovqatlantirish;
bola me’da-ichak kasalligi bilan og‘riganda;
sun’iy ovqatlantirish davomida;
chala tug‘ilgan chaqaloqlarda;
o‘tkir infeksion kasalliklarga chalinganida va hakozo;
bola organizmi temir moddasini yaxshi o‘zlashtira olmasligi natijasida temir tanqisligi yuzaga kelishi mumkin.

Chala tug‘ilgan chaqaloqlarga me’yorda o‘sib rivojlanishi uchun 2 oy davomida qo‘shimcha ravishda Ye vitamini berib boriladi. Chaqaloqlarga dastlabki 2 oy davomida temir preparatlari berish tavsiya etilmaydi. Sababi chaqaloq organizmi hali judayam nimjon, yangi hayotga hali to‘liq moslasha olmagan bo‘ladi. Bu davrda o‘ziga kerakli bo‘lgan ozuqani faqat ona sutidan oladi. Juda zarur holatlarda shifokor maslahati bilan temir preparati kichik miqdorda berilishi mumkin. Kamqonlik bilan tug‘ilgan chaqaloqlarga 2 oy bo‘lganidan so‘ng unga temir preparati berish mumkin. Bu kasallik chaqaloqning ota-onasidan irsiy gemolitik kamqonlik sifatida ham o‘tishi mumkin. Chaqaloqlarning gemorragik kasalligi esa – vitamin K va qon ivishini ta’minlovchi omillarning yetishmovchiligi natijasida kelib chiqadi. Gemorragik kasalliklarda chaqaloq tug‘ilgandan so‘ng vitamin K preparati shifokor tekshiruvi ostida amalga oshiriladi. Homiladorlik davrida bo‘lajak ona o‘zining gemoglobin miqdorini me’yoriy holatga keltirib olsa, tug‘ilajak bolada kamqonlik kasalligi bilan chalinishining oldi olinadi. Buning uchun taomnomada gemoglobin miqdorini oshiruvchi mahsulotlar bo‘lishi maqsadga muvofiqdir.

Limonning shifobaxshligi

Limon tarkibida limon kislota (7 % gacha), qand (2-3%), vitamin A, B, C, D, fitonsidlar, efir moylari, pektin moddalar, natriy, kaliy kalsiy, fosfor, temir, magniy kabi unsurlar mavjud. Shamollaganda, darmon quriganda, yuqumli xastaliklarda malham bo‘luvchi bu ajoyib mevaning qon bosimini pasaytirish xususiyati bor, qand xastaligida dori sifatida ham ishlatiladi.

Bronxitni davolashda 5 dona piyoz, 7 osh qoshiq asal, bitta limon kerak bo‘ladi. Piyozlarni maydalab to‘g‘rang yoki mayda qirg‘ichdan o‘tqazing va asal bilan yaxshilab aralashtiring. Keyin limonni go‘shtqiymalagichdan o‘tqazib, aralashmaga qo‘shing. Kuniga 3-4 mahal 2-3 osh qoshiqdan iste’mol qilasiz. Muolaja muddati – 10-14 kun.
Laringitni davolashda kichikroq limonning suvini siqib, 3 osh qoshiq asalga aralashtirasiz va yarim litr qaynagan suvga solasiz. har 3-4 soatda g‘arg‘ara qilib turasiz.
Zotiljam, ya’ni pnevmoniyada 4 bosh sarimsoq qirg‘ichdan o‘tqaziladi, bitta limon go‘shtqiymalagichdan chiqariladi va 8 oshqoshiq asal bilan aralashtiriladi. 7-10 kun davomida ertalablari 1 choy qoshiqdan iste’mol qilinadi.
Angina boshlanayotganda yarimta limon yeyish foydali. Qolgan yarmini 2-3 soatdan keyin yeyish mumkin. Limoning suvini siqib, mineral suvga 1:1 nisbatda aralashtirib ichish mumkin.
Faringitni davolashda bitta limonning suvini siqib, 5 osh qoshiq asal bilan aralashtirasiz, keyin unga 3 stakan tirnoqgul tindirmasi (nastoyka kalendulы)ni qo‘shasiz. Biror narsaga steril bintni o‘rab, aralashmaga botirasiz va astalik bilan tomoqni artasiz.

Davom etamiz!

Grippning oldini olish uchun ovqatlarga limon va limon sharbatini qo‘shib iste’mol qilish mumkin. Quyidagi muolaja organizmni vitaminlar bilan to‘yintirib, immunitetni mustahkamlaydi. Buning uchun 2 dona limon, 1 kg dan sabzi va olma, yarim kg bargak, 300 g mayiz va 5 osh qoshiq asal kerak bo‘ladi. Sabzi va olma mayda qirg‘ichdan o‘tkaziladi, bargak mayda to‘g‘raladi, limon go‘shtqiymalagichdan chiqariladi va hammasi asal bilan yaxshilab aralashtiriladi. Gripp epidemiyasida kuniga 3 mahal 1-2 osh qoshiqdan yeb turish lozim.
Dermatitdan qiynalayotgan bo‘lsangiz, ushbu muolajani qo‘llab ko‘ring: yarim litr qaynatilgan iliq suvga yarim choy qoshiq o‘simlik yog‘i va ikkita limonning suvini qo‘shib aralashtirasiz. Dokani ho‘llab, zararlangan sohaga 10 daqiqaga qo‘ying. Keyin quruq paxta bilan artib tashlaysiz.
Gastritda bitta limon suvi 3 osh qoshiq asal va 1 l tirnoqgul tindirmasi bilan aralashtiriladi. Kuniga 3 mahal, ovqatlanishdan yarim soat oldin 2-3 osh qoshiqdan ichiladi.
Yurak-qon tomir kasalliklarida 2 osh qoshiq limon sharbati 4 osh qoshiq asal va 1 osh qoshiq kungaboqar yog‘i bilan aralashtiriladi. Nahorga 1 choy qoshiqdan iste’mol qilinadi.

Diqqat, juda foydali!

Gipertoniya va insultning oldini olish uchun 2 osh qoshiq limon qobig‘i 2 stakan suvda yarim soat past olovda qaynatiladi. 10 daqiqa damlab, suziladi. Kuniga 3 mahal ovqatlanishdan yarim soat oldin yarim stakandan ichiladi.
Migrenda 1 osh qoshiqdan limono‘t (melissa) va yalpiz (myata)ni 1 stakan qaynagan suvda yarim soat damlang. Keyin suzib, yarim stakan limon sharbatini qo‘shing. Kuniga 3 mahal, ovqatlanishdan oldin 3 osh qoshiqdan ichsangiz, yordam beradi. Shuningdek, quyidagi muolajani ham qo‘llash mumkin: yarim stakandan limon va olma sharbatlarini aralashtirib, unga 2 osh qoshiq qaynagan suvda eritilgan 1 osh qoshiq asalni qo‘shasiz. Kuniga 2 mahal, ovqatlanishdan yarim soat keyin 1 stakandan ichasiz.
Aterosklerozda yaritma limon suvi, yarim stakan qaynagan suv va 1 choy qoshiq asalni aralashtirib, kechqurun uxlashdan oldin ichiladi.
Avitaminozda 2 osh qoshiq na’matak 1 stakan suvga solinadi va olovga qo‘yiladi. Qaynab chiqqach, suzib olib 1 stakan limon suvi qo‘shiladi. Kuniga 4 mahal, ovqatlanishdan 20 daqiqa oldin yarim stakandan ichiladi.
Xolesistit va virusli gepatitda ikkti limonni mikserda maydalab, 1 kg asal va stakan zaytun yog‘i qo‘shiladi, yaxshilab aralashtiriladi. Kuniga 3 mahal, ovqatlanishdan yarim soat oldin 1 osh qoshiqdan iste’mol qilinadi. Aralashma og‘zi berk idishda sovutgichda saqlanadi.
Artritda kuniga 2 marta yarimta limonning suvini siqib, og‘riyotgan bo‘g‘imlarga surting va o‘zi qurimaguncha harakatda bo‘ling.

Kichik maslahat

Limonni tanlash uni qancha saqlashga bog‘liq. Agar uni xarid qilgan kuningizdayoq shifo maqsadida iste’mol qilmoqchi bo‘lsangiz, yetilgan limon xarid qilganingiz ma’qul. Limon yetarlicha qattiq bo‘lmasa, bilingki, pishib o‘tib ketibti. Bunday limonning ichi chirib ketmagan ko‘rinsa-da, ta’mi buzilgan va shifobaxsh xususiyatlarini yo‘qotgan bo‘ladi. Yaxshisi, pishay deb qolgan limonni xarid qiling, uni bir necha oy ham saqlashingiz mumkin. Limon qorong‘i, salqin joyda turishi kerak, masalan sovutgichdan pastki qismida. Shunda uning shifobaxsh xususiyatlari uzoq saqlanadi. Oshqozon kislotaliligi yuqori bo‘lgan, me’da va o‘n ikki barmoq ichak yarasiga chalingan bemorlar limondan extiyotkor bo‘lib foydalanishlari kerak.

Gulchehra Umarova tavsiyalari. "Sihat-salomatlik" jurnalidan

Kamqonlik

MAQOLALAR

Tovuq go‘shti va sabzavotli salat

Suzmali salat

Qand lavlagi salati

Qaynatilgan oshqovoq

Olmada temir moddasi serob