Mutolaa

MAQOLALAR

ico
Tumov va shamollash bilan kurashish ( 18-qism )

Tumov ba’zan jondan to‘ydirib yuboradi. Agarda tumov bo‘lgan bo‘lsangiz tabiatni ayblamang, sabab yelvizak, oyoqning xo‘l bo‘lib qolishi yoki xavoning keskin sovib ketishida emas, tumovning asl kelib chiqish sababi - tanadagi sog‘aytiruvchi tanazzul (krizis)dir.
Shamollash sababi ichki tozalikning yo‘qolganidadir. Agarda chiqindi va toksinlar juda ko‘payib ketsa, organizm ularni tuzatuvchi tanazzul, ya’ni tumov yordamida xaydab chiqarishga xarakat qiladi. Uni virusli ta’sir yoki kasallik deb xisoblamang. Shu vaqtda xayotiy quvvat sizning foydangizga ishlayotganini tushunishingiz lozim.
Agarda siz tabiat bilan xamkor bo‘lsangiz, uning tozalash ishlariga yordam berasiz. Tozalash jarayoniga xalaqit beradigan hech narsa qilmasligingiz lozim. Sizdan talab qilinadigani, bu - ochlanish!

Tabiat nima qilishini sizdan yaxshi biladi. Shunday vaqtda sizdan talab qilinadigani bu - issiq to‘shakka kirib yotish. Har qanday ovqatni, shu jumladan, meva va meva sharbatlarini iste’mol qilishni to‘xtating. Vaqti-vaqti bilan issiq distillangan suvga ozgina asal va limon sharbati solib iching, imkoni bo‘lsa ko‘p miqdorda iching. Boshqa hech narsa yemang.

Yotoqxonangizni shamollatib turilishi va toza havo bo‘lishiga e’tibor qiling va o‘qimang, radio eshitmang, televizor ko‘rmang, qarindosh va do‘stlaringiz bilan suhbatlashish uchun quvvatingizni sarf qilmang. O‘zingizni boshqalarlan to‘liq ajrating.
Bunday tozalanish uchun ochligingiz qancha davom etishi kerak! Bunday tanglik yilning har qanday vaqtida bo‘lishi mumkin, lekin sovuq mavsumlarda ko‘proq bo‘ladi. Oyoqqa turish uchun ko‘pincha uch kunlik ochlik yetarli bo‘ladi. Lekin ayrim vaqtlarda yetti yoki o‘n kunga cho‘zilishi mumkin. Kunlar haqida bezovta bo‘lmang, ko‘rasiz, tozalanish tangligidan so‘ng sog‘lig‘ingiz ancha  yaxshi bo‘ladi.

Men beshta farzandni voyaga yetkazdim, ular tumov bo‘lishganda, davolanishlari va ochlanishlari uchun to‘shakka yotqizib qo‘yardim. Bir haftadan keyin ular yaxshi bo‘lar va sog‘liklari ham tiklanib ketardi. Mening 12 nevaram, 8 chevaram ham shu dasturga amal qilishadi.
Bu usul ko‘pchilikka o‘ta oddiy ko‘rinishi mumkin. Ularning fikricha, nimadir qilish kerak, davolanmoq lozimdek, ularni qo‘rquv bosadi. Sizning tozalanishingiz va sog‘lig‘ingiz uchun tabiat haddan tashqari uzoq ishlayotganday bo‘lib ko‘rinsa-da, vahimaga tushmang.

Har bir kishi tanasini qanchalar ko‘p o‘rgangani sayin o‘z salomatligiga shunchalar ko‘prok e’tibor bilan qaramog‘i lozim. Inson o‘z tanasini sog‘lom holda ushlamoq lozim va bu boshqa fanlarni o‘rganishdan ancha muximroqdir.
Har bir inson o‘z tabiati (xarakteri) ning bunyodkoridir, lekin shu bilan birgalikda u o‘z sog‘ligi va yaxshi kayfiyatining soqchisi xamdir.

Tabiat insonni yaratib, tabiiy kuchlardan o‘z salomatligi yo‘lida mohirona foydalanishi uchun unga ajoyib aql va ijodiy imkoniyatlar bergan. Ochlik bu tabiiy sog‘ayishga olib boradigan yo‘llardan biridir. Tabiat bizga oddiy tozalanish vositalarini beradi. Faqat biz tabiat bilan hamohang va uning qat’iy qonunlari bilan yashashimiz lozim. Biz tabiiy hayot tarzi tufayli o‘zimizning jismoniy, aqliy va ruhiy imkoniyatlarimizni oliy takomillashgan darajagacha yetkazishimiz mumkin. Salomatlik uchun qisqa yo‘l yo‘q. Tabiat bizni o‘z zimmamizdagi vazifani bajarayotgan deb, hisob-kitob qiladi. Ochlanayotganda biz bu vazifani bajarayotgan bo‘lamiz. Agarda biz o‘z odat va xayotimizni tabiat qonunlariga moslamaydigan bo‘lsak, u hech qachon o‘z mo‘jizalarini namoyon qilmaydi.

[su_quote cite="Gippokrat"]Har qanday ortiqchalik tabiatga ziddir. [/su_quote]

Tabiatga ishoning

Mening qatiy ishonishimcha, hech kim hech qachon kimnidir sog‘aytirish majburiyatini olmasligi kerak, chunki bu tabiatning ishi.
Ochlikning ko‘magi va tabiiy ovqatlarni iste’mol qilish natijasida, shuningdek tabiiy odatlar tufayli har qanday kishi o‘z xayotini sog‘lom qilishi mumkin. Tozalanish ichki biologik faoliyat bo‘lib, bu tananing o‘zi bajarishi mumkin bo‘lgan vazifa, lekin ochlik bilan, siz, bu ishning yanada samaraliroq bo‘lishiga erishasiz. Tabiat sizning doimo sog‘lom va yashovchan bo‘lishingizga harakat qiladi va qachonki, u tozalash tangliklarini o‘tkazayotgan ekan, nima qilayotganini juda yaxshi biladi.
Tabiatga ergashing, u hech qachon sizga pand bermaydi. Ochlik - bu buyuk yordamchi.

© Pol Bregg
«Ochlik mo‘jizasi» kitobi.
Ziyouz.uz

ico
Nega chivinlar aynan sizni chaqadi? Qoningiz shunchalik «shirin»mi?

Nega chivinlar ba’zi insonlarni chaqadi-yu ba’zilarni esa yo‘q. Buning ko‘plab farazlari mavjud. Taxminlarga ko‘ra, pivoni xush ko‘ruvchi, to‘ladan kelgan odamlar karbonat angidrid va terni ko‘p ishlab chiqargani sabab chivinlarni o‘ziga jalb etadi.

Nega chivinlar ba’zi toifadagi odamlarga hujum qiladi?

Avvalo terimizga yaqinlashgan chivinlar nimani xohlashini bilib olishimiz kerak Chivinlarning faqatgina urg‘ochisi chaqishini bilasizmi?

Ular nasl qoldirishi, tuxumlarini oziqlantirish uchun sut emizuvchilar qoni bilan oziqlanishi kerak. Ularning barcha turdagi erkaklari o‘simliklar bilan oziqlanib, qon so‘rmaydi.

Urg‘ochi chivinlar kelajak nasli uchun eng yaxshi qonni tanlaydi. Ma’lum bo‘lishicha, har bir insonning o‘ziga xos hidi bor. Chivinlar esa o‘zlari uchun ideal hid qanday “jaranglashi”ni biladi. Chivinlar uni 30 metr naridan seza oladi.

Tasavvur qiling, odam organizmida 100 trillionga yaqin mikroblar mavjud. Ushbu mikroblar immun tizimining asosiy qismi hisoblanadi, shuning uchun suvda tez-tez yuvinish chivinlar sizni chaqmasligida yordam bermaydi.

Qon guruhi ham muhim

Agarda chivinga sizning hidingiz yoqib qolgan bo‘lsa, u sizni tinch qo‘ymaydi. Bundan tashqari, o‘tkazilgan tajribalar shuni ko‘rsatdiki chivinlar ko‘proq I qon guruhiga ega insonlarni II qon guruhiga ega insonlarga nisbatan ikki barobar ko‘proq chaqadi. Bundan shunday xulosa kelib chiqadiki, 85 foiz holatda odamlar o‘z qon guruhi orqali chivinlarni jalb qiladi.

Ideal hid nima o‘zi?

Bunda karbonat angidrid va ter hidi muhim, biroq tananing o‘zini hidi ham katta ahamiyatga ega.

Aniqlanishicha, sut kislotasi ko‘plab chivin turlarini o‘ziga jalb qiladi. Pishloq, soya, yogurt yoki tuzlangan sabzavotlar kabi ba’zi mahsulotlar jismoniy faollik bilan birgalikda teri yuzasida sut kislotasining ko‘p miqdorda ishlab chiqarilishiga olib keladi.

Mutlaqo chivinlardan holi bo‘lishning imkoniyati yo‘q. Bizning qo‘limizdan faqatgina ehtiyot choralarini ko‘rish keladi: terining asosiy qismini kiyim bilan berkitish, tong otganda va kechasi namlik yuqori bo‘lganda ko‘chaga chiqmaslik, himoya kremlari va hashoratlarga qarshi spreylardan foydalanish. Lekin shuncha himoyalanganizga qaramay chivinlar sizni “sevish”dan to‘xtamaydi.

Chivinlardan qutilishning samarali usullari haqida MANA BU YERDAN ma’lumot olishingiz mumkin.

© AdMe / Daryo

Gripp va yuqori nafas yo'llarining infeksiyalarini alomatlarini davolash uchun eng ko’p ishlatiladigan dori vositalardan biri Griphotdir.

Griphot bu – alohida paketlarga qadoqlangan eriydigan granulalar.

Har bir paket tarkibi:

Faol moddalar: parasetamol - 500 mg, fenilefrin gidroxlorid - 10 mg, oksalamin sitrat - 100 mg, xlorfeniramin maleat - 2 mg; Yordamchi moddalar: tartarik kislota, limon kislotasi, natriy gidrokarbonat, natriy karbonat, xinolin sarig'i, limon lazzati, Kollidon K-30, saxarin, saxaroza.

Preparatning narxini ushbu bo’limda ko’rsa bo’ladi - https://apteka.uz/product/gripkhot

Shamollash va grippda balg’am ko’chirish uchun qo'llaniladigan boshqa preparatlar: Teraflyu, Rinil hotmiks, Insti, Sinupret ekstrakt, Rinomaks, ASS va hk.

*Qo'llash mumkin bo'lmagan holatlar mavjud. Ishlatishdan oldin shifokor bilan maslahatlashing.

ico
Chivin chaqishidan himoyalanishning samarali usullari

Biroz avval "Nega chivinlar aynan sizni chaqadi? Shunchalik qoningiz "shirin"mi?" maqolasini saytimizda chop etgan edik. Agar sizni chivinlar juda bezovta qilayotgan bo‘lsa, ushbu maqola siz uchun. Maqola orqali siz chivin chaqishiga qarshi va ularni haydashning eng samarali hisoblangan usullari haqida ma'lumotlar olishingiz mumkin.

Birinchi navbatda atrof-muhitning chivin makoniga aylanmasligi uchun nimalar qilish kerakligi haqida ma’lumotlarni ko‘rib chiqsak.

Chivinlarni kamaytirish va yo‘qotish uchun umumiy choralar

Ko‘lmaklarni yo‘qoting

Hovlida turib qolgan suv yoki ko‘lmak bo‘lmasligiga ahamiyat berish kerak. Chivinlar suvga tuxum qo‘yadi. Ularga kichkina qopqoq hajmida suv ham tuxum qo‘shish uchun yetarli. Bu yerda aynan turib qolgan suv haqida gap ketyapti. Yomg‘ir yog‘gach hosil bo‘lgan ko‘maklar quyoshda tez qurib qolsa, ular xavfli emas.

Ko‘rshapalak boqing

Aniqrog‘i, ularning uyingiz atrofida yashashiga halal bermang. Ko‘rshapalaklar chivinlar bilan oziqlanadi va ular mavjud joyda chivinlar deyarli uchramaydi.

Maxsus ekinlar eking

Hovliga chivin zoti yoqtirmaydigan ekinlar eking va qolgan yovvoyi o‘tlarni iloji bo‘lsa kaltalating. Chivin yoqtirmaydigan o‘simliklardan ayrimlari:

[caption id="attachment_8833" align="aligncenter" width="640"] Tagetes lucida[/caption]

Chivin chaqishidan himoyalanish uchun qanday oziqlanish kerak?

chivindan himoyalalnish

Chivinlar ham odam tanlaydi. Ular ba’zi insonlarga ko‘proq talpinadi, ba’zilarini esa chetlab uchib o‘tadi. Buning sababi insonning ovqatlanish tarziga ham bog‘liq bo‘lar ekan. Chivinlar uchun "bemaza" bo‘lish sirlari nimada?

  1. Doim sarimsoq iste’mol qiluvchi insonlarni chivinlar xushlamaydi. Sarimsoqdan tayyorlangan spreylar ham chivinlarni uzoqlashtirishda yordam beradi.
  2. Ertalab doim limonli (shakarsiz) suv ichib yurish ham chivinlarni sizdan uzoqlashtiradi degan ma’lumotlar mavjud.
  3. Piyoz, qalampir, sarimsoq, kashnich urug‘larini ovqat bilan doim iste’mol qilish ham yaxshi naf beradi.
  4. Vitamin B1 ga boy mahsulotlar iste’mol qilish ham chivinlarni sizdan uzoq qiladi.
  5. Har kuni 1-2 ta petrushka poyasini barglari bilan iste’mol qilib yuradiganlar ham chivinlar ulardan uzoqroq uchishini ta’kidlashadi.

Chivin chaqishidan himoya qiluvchi tabiiy vositalar mavjudmi?

Tabiiy vositalardan eng samarali hisoblanganlari quyidagilardirdir:

Magniy sulfatli aralashma

Magniy sulfatli aralashma chivin haydash uchun eng samarali usullardan hisoblanadi. Bu aralashmani tayyorlash uchun bir xil miqdorda Magniy sulfat, og‘iz chayishga mo‘ljallangan antiseptik suyuqlik (masalan, Listerine) va pivo aralashtiriladi. Bu aralashma atrofga (hovliga) sepiladi. O‘sha yerga anchagacha chivinlar yaqinlashmaydi.

Chivin uchun qopqon

Uni tayyorlash uchun 2 litrlik bo‘sh plastik butilka, 200 gr suv, 50 gr shakar va 1 gr xamirturush kerak bo‘ladi. Butilka 2ga bo‘linadi va pastki qismiga iliq suv va shakar solib eritiladi. Suv erigach droja solib aralashtiriladi. Butilkaning tepa qismini voronkaga o‘xshatib butilkaning pastki qismiga solib qo‘yiladi, chetlari qora rangli lenta bilan qotiriladi. Bu idishni siz o‘tiraidgna joydan uzoqroqqa qo‘yib qo‘yiladi. Droja hosil qiladigan gazlar chivinlarni o‘ziga chorlaydi.

Kofe qoldiqlari

Kofe qoldiqlarini huddi isiriqdek yondirib tutating, chivinlar o‘sha yerni tark etishadi.

 

Chivin chaqqanidan so‘ng paydo bo‘luvchi teri qichishishini qanday yo‘q qilsa bo‘ladi?

Chivin chaqqan joyga issiqlik qilinsa, teri qichishi tez yoq bo‘ladi. Bunda fendan chiquvchi issiqlikdan foydalansa bo‘ladi. Chivin chaqqan joyga yetarlicha issiq havo to‘g‘rilanadi va taxminan 2-3 daqiqa ushlab turiladi. Juda isib ketsa, teri kuymasligi uchun orada bir necha soniyalik tanaffus qilinadi. Boshida issiqlik juda qichishtiradi, ammo birozdan so‘ng bu qichishish yo‘q bo‘ladi. Fendan chiquvchi havo juda issiq bo‘lishi kerak. Kuyib qolmaslik uchun bu usuldan ehtiyot bo‘lib foydalaning.

Bu usul juda samarali, lekin chivin chaqqan joy ko‘p bo‘lsa biroz vaqt oladi.

Chivin chaqqan joyga quyidagilar surtish umumiy holda tavsiya qilinadi:

  • Arnika geli;
  • Ezilgan yalpiz barglaridan tayyorlangan pasta;
  • Muz;
  • Choy daraxti yoki lavanda efir yog‘i;
  • Bananning ichki po‘sti;
  • Tabiiy olma sirkasi;
  • Limon;
  • Tuz va suv aralashmasi;
  • Aloe suvi;
  • Osh sodasi.

Chivinlar nega ba'zi insonlarnigina tanlab chaqishi haqida, MANA BU YERDAN ma'lumot olishingiz mumkin.

© Feruzabegim, bloger.

Gripp va yuqori nafas yo'llarining infeksiyalarini alomatlarini davolash uchun eng ko’p ishlatiladigan dori vositalardan biri Griphotdir.

Griphot bu – alohida paketlarga qadoqlangan eriydigan granulalar.

Har bir paket tarkibi:

Faol moddalar: parasetamol - 500 mg, fenilefrin gidroxlorid - 10 mg, oksalamin sitrat - 100 mg, xlorfeniramin maleat - 2 mg; Yordamchi moddalar: tartarik kislota, limon kislotasi, natriy gidrokarbonat, natriy karbonat, xinolin sarig'i, limon lazzati, Kollidon K-30, saxarin, saxaroza.

Preparatning narxini ushbu bo’limda ko’rsa bo’ladi - https://apteka.uz/product/gripkhot

Shamollash va grippda balg’am ko’chirish uchun qo'llaniladigan boshqa preparatlar: Teraflyu, Rinil hotmiks, Insti, Sinupret ekstrakt, Rinomaks, ASS va hk.

*Qo'llash mumkin bo'lmagan holatlar mavjud. Ishlatishdan oldin shifokor bilan maslahatlashing.

ico
Odam organizmidagi parazitlar TOP-10 ligi

Ochiq suv xavzalarida cho‘milish, tozalanmagan suvni ichish yoki Afrika bo‘ylab safar qilish orqali turli parazitlarning qurboni bo‘lish xavfi yuqori hisoblanadi. Inson o‘zi tanasini qandaydir bir parazitga makon bo‘lganini bilmasligi ham mumkin. Kichkina maxluqlar tomonidan chaqiriladigan kasalliklar uzoq vaqt belgilarsiz kechishi, ammo oxir-oqibatda o‘lim bilan yakunlanishi mumkin. Quyida shular haqida so‘z yuritiladi:

10. Ko‘z chuvalchangi

Bu parazitlar asosan Afrika mamlakatlarida keng tarqalib, "loa-loa" ismi bilan ma’lum. Bu parazit xo‘jayinida ko‘z va teri kasalliklarini keltirib chiqaradi. Organizmga kirgach butun teri osti kletchatkasi bo‘ylab sayr qilib yuradi. O‘z xo‘jayini uchun bir qator noqulayliklar tug‘dirib, ko‘rish jarayonini og‘riqli bo‘lishiga sabab bo‘ladi.

9. Babeziya

Babesia Microti

Babesia Microti

Bu parazit nafaqat hayvonlar, balki odamlarni ham zararlaydi. Ular organizmga kana chaqqanda kirishi mumkin.

Kasallik simptomlari xuddi bezgak belgilariga o‘xshaydi. Bu parazitning 100 dan ortiq turlari mavjud bo‘lib, eng tarqalgan shtammi Babesia Microti hisoblanadi.

8. Amyoba

Amyoba

Parazitarning eng yomon turi hisoblanib, insonning asab tizimi va miyasini zararlaydi. Odamning zararlanishi tezda kechib, bir necha haftadayoq o‘limga olib kelishi mumkin. Afsuski davolash foyda bermaydi.

7. Shistosomalar

shistosoma

Bu «qon so‘ruvchilar» yassi chuvalchangsimonlar guruhga kirib, organizmga zararlangan suv bilan kontakt bo‘lganda kirishi mumkin. Inson ichida qon tomirlar va venalarda hayot kechiradi. Afrika va Osiyoda keng tarqalib, chuchuk suvli chig‘anoqlar tashuvchilar rolini o‘ynaydi.

6. Nematodlar

nematoda

Ular inson va boshqa sut emizuvchilarning ichaklarida yashab, isitma, yo‘tal, ko‘krakdagi og‘riqlar, xirillash bilan namoyon bo‘ladi. Bu kasallikka oshqozon-ichak yo‘llari faoliyatini buzilishi xos bo‘lib, davriy sog‘ayish bosqichlari ham kuzatiladi.

5. Lyambliylar

lyambliya

Filtrlanmagan suv va yuvilmagan mevalar lyambliylarning ko‘p tarqalishiga sabab bo‘ladi. Ichaklarga joylashib olib, turli kasalliklarni chaqirish mumkin. Organizmda lyambliylar borligi belgilari: suvsizlanish, qorinda og‘riq, vazn tashlash, qorin dam bo‘lishi.

4. Trixotsefalyozlar

Trixotsefalyoz

Trixotsefalyozlar asosan issiq regionlarda tarqalgan bo‘lib, askaridalar oilasiga mansub. Ular bilan tuxum, guruch, dukkakli va donli mahsulotlar orqali yuqishi mumkin. Asosan yo‘g‘on ichakning zararlanishi kuzatiladi.

3. Bitlar

Ha, bitlar ham parazilar qatoriga kiritiladi. Ularning 3 ta turi mavjud. Eng ko‘p uchraydigani bosh biti. Shuningdek, qov va kiyim bitlari ham uchraydi. Ular insonning soch qoplamalari va tanasida parazitlik qilib, o‘zidan so‘ng parazitlik qilib, o‘zidan so‘ng noqulay hissiyatlar va tirnalish izlari qoldiradi. Bitlar bilan osongina bemor odam bilan kontakt bo‘lganda zararlanish mumkin.

2. Qichima

qichima

Bu yuqumli teri infeksiyasi bo‘lib, ma’lum bir joyda qichishish bilan kechuvchi kasallik hisoblanadi. Uning qo‘zg‘atuvchilari kanalar hisoblanadi. Qichima kontakt orqali yotar joy anjomlari, ko‘ylak, klaviatura, sochiq, mebel va boshqa barcha kana tushishi mumkin bo‘lgan buyumlar orqali yuqadi.

1. Soliter

solityor

Ham inson ham hayvonlarni zararlanishi kuzatiladi. Uy hayvonlari o‘tlatilayotgan yaylovlarda yoki zararlangan suvni ichganda yuqtirib olishi mumkin. Odam organizmiga go‘sht mahsulotlarini noto‘g‘ri tayyorlash natijasida tushishi mumkin. Infeksiya vaqtida aniqlansa, oson davolanadi. Charchash, bo‘shashish, qorindagi og‘riqlar kabi belgilar bilan kechishi mumkin. Gigiyena talablariga rioya qilish parazitlarni yuqishini oldini oladi.

© Gepamed.uz

Gripp va yuqori nafas yo'llarining infeksiyalarini alomatlarini davolash uchun eng ko’p ishlatiladigan dori vositalardan biri Griphotdir.

Griphot bu – alohida paketlarga qadoqlangan eriydigan granulalar.

Har bir paket tarkibi:

Faol moddalar: parasetamol - 500 mg, fenilefrin gidroxlorid - 10 mg, oksalamin sitrat - 100 mg, xlorfeniramin maleat - 2 mg; Yordamchi moddalar: tartarik kislota, limon kislotasi, natriy gidrokarbonat, natriy karbonat, xinolin sarig'i, limon lazzati, Kollidon K-30, saxarin, saxaroza.

Preparatning narxini ushbu bo’limda ko’rsa bo’ladi - https://apteka.uz/product/gripkhot

Shamollash va grippda balg’am ko’chirish uchun qo'llaniladigan boshqa preparatlar: Teraflyu, Rinil hotmiks, Insti, Sinupret ekstrakt, Rinomaks, ASS va hk.

*Qo'llash mumkin bo'lmagan holatlar mavjud. Ishlatishdan oldin shifokor bilan maslahatlashing.

ico
Asrning buyuk yo‘lg‘oni: Sellyulit

Bundan 100 yil oldin ayollar, terilaridagi notekisliklar – bu chiroyli emas va ularni qanday qilib bo‘lsayam yo‘qotish kerak degan tushunishni hatto hayollariga ham keltirmaganlar. Klassiklarni rasmlarida ko‘ylaksiz go‘zal ayollar o‘zlarini tanalarini ko‘z – ko‘z qilib turishgan, usta – rassom esa ularni bellaridagi notekisliklarni yaqqol chizib ko‘rsatib bergan edi. Endi esa tananing bunday holati zamonamiz ayollari uchun yomon tush kabi bo‘lib qolgan va unga qarshi ayyovsiz kurashish kerak (aslida esa hojati yo‘q!) degan tushuncha paydo bo‘lgan.

Sellyulit nima o‘zi?

Sellyulit – bu teridagi odatda qorin, bel va dumbadagi notekislik va do‘ngiliklar hisoblanadi. XX – asr boshigacha bu nafaqat kasal hisoblanmagan hatto kosmetik nuqson sifatida tan olinmagan: o‘sha zamon yulduzlari rasmlarida biz bu holatni butun go‘zaligida ko‘ramiz va hatto reto‘sh rivojlangan davrlarda ham buni maskirovka qilish, berkitish hech kimni hayoliga kelmagan. Sellyulit mavjudligi o‘zingizni his qilishingizga ta’sir qilmaydi, modda almashuvi yomonlashmaydi va teri elastikligiga zarar yetkazmaydi. Uni mavjudligi hech narsaga umuman ta’sir etmaydi, agar kuzatuvchilarni estetik hissiyotlarini inobatga olmasak.

sellyulit

Birinchi marta sellyulit haqida 19 asrda Fransiyada so‘z yuritilgan. O‘sha paytda terini bu holatini “apelsin po‘stlog‘i” deb nomlangan va bu kosmetik nuqson hisoblanmay shunchaki terini holati bo‘lgan. Sellyulitni hozirgi tushunchasi 1973 yilda tug‘ilgan: ayni o‘shanda Gollivud yulduzlarini uchun kosmetik salon egasi Nikol Ronsar o‘zini “Sellyulit”: bu siz oldin qutula olmagan g‘ijimlar, shishchalar va do‘ngchalar degan kitobni chop etdi. Uni tan olishicha sellyulit muammosi bilan u 1967 yildan buyon shug‘ullanib, undan xalos etish usullarini izlagan va niyatiga yetgan. Asosiy jiloli jurnal Vogue kitobga retsenziya chop etdi va u bir zumda bestellerga aylandi va millionlab ayollar tanasidagi do‘ngichalarga qarshi kurashib g‘alaba nashidasiga surishni orzu qila boshladilar. Ronsarni kitobi bir necha marta qayta chop etildi va unga qo‘shimcha sifatida parhez retseptlar to‘plamini ham chop etdi. 2008 yilda kitob butunlay qayta ishlandi va “Sellyulitni bartaraf qilish” nomi bilan chop etildi.

Nega terini notekisliklari bilan kurashish g‘oyasi shunchalik mashhur bo‘lib ketdi

Aytish kerakki, aynan XX – asrda ayollar go‘zalligi tushunchasi butunlay o‘zgardi: to‘lishgan, do‘mboq, go‘zallar o‘rniga endi yosh o‘smir qizlarnikiga o‘xshash qaddi – qomatlar mashhur bo‘la boshladi: ingichka bel, kichkina ko‘krak, ingichka qo‘l va oyoqlar va albatta bolalarnikiday tekkis ideal teri. Go‘zallikni “bolalarcha” standarti modaga kirib keldi.

Xo‘sh, sellyulitchi? U bu yangi standartlarga to‘g‘ri kelmadi, o‘smir qizlarda sellyulit bo‘lmaydi, chunki u yetilgan teri va teriosti kletchatkasi alomatidir. Bu katta odamni, farqi yo‘q, erkakmi yoki ayolmi terisini absolyut normal holati hisoblanadi. Nikol Ronsar esa o‘z kitobida sellyulit – bu organizmni zaharlar bilan zaharlanish oqibati deb taqidlashni davom ettirdi va zaharlardan xalos bo‘lishni taklif etdi.

1978 yilda Amerika tibbiyot assotsiyasi sellyulitni kasallik emas va uni davolashni hojati yo‘q deb e’lon qilishiga qaramasdan, undan qutulush usularini taklif etayotgan kosmetik kompaniyalar uchun sellyulit – oltin xazina bo‘lib qoldi. Mana 50 yildan ortiq vaqtdan buyon sellyulitdan qutulish uchun yuzlab massaj turlari, o‘ranishlar, kremlar, yog‘lar va skrablar taklif etilmoqda, protseduralar – eng talab qilinayotgan xizmat turlaridan biri bo‘lib qolmoqda.

Gap shundaki, sellyulit qaryib hammada bor

Apelsin po‘stlog‘i effektini yaratadigan do‘ngchalar, teri osti yog‘ kletchatkasini to‘planishi teri va mushaklarini birlashtiradigan to‘qimani tortilib ketishi oqibatida paydo bo‘ladi. Statistikaga ko‘ra, kamida 90% ayollarda sellyulit kuzatiladi, chunonchi uni mavjudligi tana vazni va semizlik darajasiga bog‘liq emas.

Hatto ozgandan so‘ng u oldingidan ham ko‘proq kuzatiladi. O‘zgacha tashqi ko‘rinishiga ega bo‘lgan yog‘ qatlalarini paydo bo‘lish sabablari bor. Teri osti qatlamda yog‘ hujayralari – adipotsitlar joylashgan.

selyullit erkaklarda

Teri va chuqur to‘qimalarni birlashtiradigan tolalar, yog‘lar to‘planadigan yacheykalarni shakllantiradi. Yog‘ hujayralari o‘lchami kattalashmasa, bu yacheykalar teri ustida do‘ngichalar paydo qiladi. Ayollar adipotsiti erkaklarnikiga qaraganda yirikroq va ko‘proq yog‘ to‘plash qobiliyatiga ega. Ayollarda, odatda tabiatdan sezgir, yupqa va elastik teri bo‘lib, uni ostidagi yog‘ ayniqsa sezilib turadi. Chunonchi, terini qarilik distrofiyasi yoki kam harakatli turmush tarzi tufayli sellyulit yanada sezirarli va ko‘rinarli bo‘lib qolishi mumkin.

Ortiqcha vaznga ega bo‘lmagan o‘rta statistik ayolni organizmida yog‘ foizi, prinsipda erkak organizmidagidan ko‘p hisoblanadi. Bu farqlar jinsiy balog‘atga yetish davridan boshlanadi va umr davomida saqlanib qoladi va biokimyoviy, jinsiy farqlar oqibati hisoblanadi.

O‘smirlik davrida tanada yog‘likni normal kechishini taminlaydi. Bunday farqlikni sababi – ayollarni jinsiy gormonlari estrogenlarda: aynan ular tufayli organizmda yog‘lar taqsimlanishi “ayollar turi bo‘yicha” kechadi (u ko‘proq tos va dumbada bo‘ladi), uni to‘planishi esa teng barobar samarali bo‘ladi. Undan tashqari, yog‘ to‘qimasi gormonlar ishlab chiqarishga ko‘p hollarda javobgar hisoblanadi. Ayniqsa, estrogenlarni ishlab chiqarishda. Shuning uchun ham, har xil mashq yoki ochlik tufayli ko‘p miqdorda yog‘ to‘qimalarini yo‘qotganlarda hayz kelmay qolishi mumkin.

Do‘ngilikli sonlar — bu semirishni emas, ayol jinsining belgisidir. Har xil statistik ma’lumotlarga qaraganda, 85% dan 98% gacha bo‘lgan ayollarda dumba-bel sohalarida ko‘rinarli yog‘ to‘plamlari aniqlangan. Bu ularning bo‘yi yoki vazni bilan emas, balki gormonlari sabablidir. Bu degani, sellyulit har bir qirqinchi ayolda uchramaydi.

Sellyulit bilan kurashish mumkinmi?

Kosmetologlar kurashish mumkin deb ta’kidlashmoqda va quyidagi usullarni taklif etishmoqda:

Liposaksiya

Liposaksiya — bu yog‘lik to‘qimalarni jarrolik yo‘li bilan olib tashlashdir. Bu sellyulitni davolashga qaratilgan, lekin kosmetik defekt rivojlanishiga ham olib kelishi mumkin. Chunki bu operatsiyadan keyin organizmda qolgan yog‘ to‘qimasi teri osti qavatiga notekis tarqalishi va do‘ngilik va chuqurchalarni rivojlanishiga olib kelishi mumkin.

Mezoterapiya

mezoterapiya

Mezoterapiya — bu yog‘ to‘qimalariga qilinadigan inyeksiyalar, ancha og‘riqli va yoqimsiz tadbir bo‘la turib, odam sog‘lig‘iga xavf solishi mumkin. Lipolitik preparatlarni asosiy ta’sir qiluvchi moddasi – fosfatidilxolin bir qancha Yevropa mamlakatlarida man etilgan, chunki uni asosida o‘tkazilgan amaliyotlar ko‘p hollarda jiddiy asoratlarga olib kelgan.

Antitsellyulit diyetasi

Antitsellyulit diyetasi ma’lum bo‘ldiki bu diyeta nafaqat ko‘zga ko‘rinadigan sellyulitni yo‘qotmaydi, balki ochlikdan so‘ng tarangligini yo‘qotgan teri tufayli kuchaytiradi.

Massajlar

Massajlar go‘yoki g‘ijimlangan yog‘ to‘qimalarini tarqatib, teri osti kletchatkasini ancha tekis qilib qo‘yadi. Ammo bu jiddiy shikastlanishlarda, jumladan g‘urra va shishlarga sabab bo‘lishi mumkin. Bundan tashqari massaj yog‘ qatlamiga emas teriga yo‘naltirilgan. U teri ostiga qon kelishini yahshilaydi, tonusni ko‘taradi va oqibatda sellyulitni sezilmaydigan qilib qo‘yadi, lekin hech qanaqasiga yog‘ to‘qimalari holatiga ta’sir qila olmaydi.

O‘ranish

Sellyulit

O‘ranish (rus - обёртывание) – bu protsedura organizmni suyuqlik yo‘qotishiga olib keladi. O‘ranish bilan ortiqcha shug‘ullanib bo‘lmaydi, chunki bu sog‘liq uchun xavfli – organizm suvsizlanishi oqibatida qon hajmi kamayadi, natijada organizmda toksinlar oshadi, elektrolit balansi buziladi, toliqish, mushaklar zaifligi, teri qichishishi vujudga keladi.

Suvsizlanish – juda havfli!

Inson organizmdagi umumiy suv hajmini 2%ni yo‘qotganda toliqish alomatlari paydo bo‘ladi. Agar sizning vazningiz 60 kg bo‘lsa va 1.2l suyuqlik yo‘qotsangiz, o‘zingizni darmonsizlanayotganingizni sezasiz. Agar 7% suyuqlik yo‘qotsangiz gallyutsinatsiya, 10% da esa hushdan ketasiz. Bundan tashqari o‘ranish kosmetik vositalarini ayrimlarini tarkibida xavfli modda – 1.4-dioksan bor. The California Department of Public Health (CDPH) hisobotlariga ko‘ra bu modda tezda teri o‘pka va ovqat hazm trakti orqali so‘riladi. O‘ranishlardagi issiqlik rejimini yaratish absorbsiyani tezlatadi. Shu holatda teri g‘ovaklari ochiq va 1.4 dioksan qonga yana tezroq tushadi va oqibatda og‘ir kasalliklar, jumladan saratonga olib kelishi mumkin. Amerika zaharli moddalar agentligi ma’lumotlariga ko‘ra, 43% tanani moddalashtiruvchi kosmetik vositalar tarkibida 1.4-dioksan uchraydi.

Zarba-to‘lqinli antitsellyulit terapiya

antisellyullit

Zarba-to‘lqinli antitsellyulit terapiya (rus – ударно-волновая антицеллюлитная терапия) ham sog‘liq uchun xavf tug‘dirishi mumkin. Buni prinsipi infrazvuk diapazonda bo‘lgan to‘lqinlarni to‘qimalarga akustik ta’siriga asoslangan. Bu protsedurani endokrin tizim kasalliklarida, gormonal disbalansda, yurak faoliyati, buyrak, jigar va tomirlar faoliyati buzilishlarida har qanday tabiatga ega yangi tuzilishlar mavjudligida, venalarni varikoz kengayishida, tromboflebitda, dermatitlar va boshqa teri kasalliklarida, homiladorlikda, ko‘krak bilan oziqlantirish davrlarida qo‘llash qat’iyan man etiladi. Bundan tashqari hozirgacha, zarba to‘lqinli antitsellyulit terapiyani sellyulitga uzoq vaqt ta’siri to‘g‘risida hech qanday klinik tadqiqotlar nashr etilmagan.

Pressoterapiya

Pressoterapiya – organizmni hujayralar suyuqlikni ortiqchasidan xalos etadigan protsedura bo‘lib, mohiyati bo‘yicha bu oddiy apparatli limfodrenaj bo‘lib, bu protsedurani muntazam takrorlab turilmasa, organizm dastlabki holatiga qaytadi. Bundan tashqari apparatli limfodrenaj juda ko‘p qarshi ko‘rsatmalarga ega

Sellyulit bilan kurashish kerakmi?

Agar siz yuqorida bayon etilganlarni bilib olganingizdan so‘ng ham sellyulitga qarshi kurashmoqchi bo‘lsangiz – bu sizni ongli ravishda qabul qilgan qaroringiz. Faqat uni kosmetolog emas faqat terapevt bilan maslahatlashib qilishingiz zarur.

Unutmaslik kerakki, kosmetologlar taklif etayotgan protseduralar vaqtinchalik samaraga ega, qaddi qomatingizni ushlab turish uchun esa ularni muntazam va butun qolgan umringiz davomida bajarish kerak.

Shuning uchun, ekspertlar fikriga ko‘ra, sellyulitni tashqi ko‘rinishlarini kamaytirish uchun sog‘lom turmush tarziga amal qilish kifoya bo‘ladi. Bu degani – to‘g‘ri ovqatlanish, uyqu va hordiqni rejimiga amal qilish, qon bosimi va tana vaznini nazorat qilish, ko‘p sayr qilish, sport bilan yugurish, yurish, suzish bilan shug‘ullanish.

Shunday turmush tarzida, albatta, teriga tonus beruvchi massajlar, avaylaydigan kosmetik vositalarni qo‘llash sog‘lig‘ingizga hech qanday zarar keltirmaydi.

© Med-info.uz nashri.

Gripp va yuqori nafas yo'llarining infeksiyalarini alomatlarini davolash uchun eng ko’p ishlatiladigan dori vositalardan biri Griphotdir.

Griphot bu – alohida paketlarga qadoqlangan eriydigan granulalar.

Har bir paket tarkibi:

Faol moddalar: parasetamol - 500 mg, fenilefrin gidroxlorid - 10 mg, oksalamin sitrat - 100 mg, xlorfeniramin maleat - 2 mg; Yordamchi moddalar: tartarik kislota, limon kislotasi, natriy gidrokarbonat, natriy karbonat, xinolin sarig'i, limon lazzati, Kollidon K-30, saxarin, saxaroza.

Preparatning narxini ushbu bo’limda ko’rsa bo’ladi - https://apteka.uz/product/gripkhot

Shamollash va grippda balg’am ko’chirish uchun qo'llaniladigan boshqa preparatlar: Teraflyu, Rinil hotmiks, Insti, Sinupret ekstrakt, Rinomaks, ASS va hk.

*Qo'llash mumkin bo'lmagan holatlar mavjud. Ishlatishdan oldin shifokor bilan maslahatlashing.

ico
Demensiya – tafakkur buzilishimi?
Tafakkur buzilishiga demensiya deb aytiladi. Bu kasallik, odatda, 60 yoshdan so‘ng rivojlana boshlaydi. Yosh oshgan sayin demensiya bilan kasallanganlar soni ortib boradi. Agar 60 yoshdan oshganlarda bu kasallik  2-3 % odamda uchrasa, 80 yoshdan keyin ularning soni 40 % ga yetib qoladi. Demak, demensiya ko‘proq keksa yoshdagilar uchun xos.

Demensiya sabablari nima?

Demensiya asosan
Alsgeymer kasalligi uchun xos. Shuningdek, miya qon tomirlari aterosklerozi, tez-tez kuzatiladigan insultlar, bosh miyaning ketma-ket jarohatlari, spirtli ichimliklarni muttasil iste'mol qilish, giyohvandlik, doimiy qon yo‘qotishlar demensiya kasalligi rivojlanishiga sababchi bo‘ladi.

Demensiya belgilari qanday?

Demensiyada inson aql-zakovati uchun xos bo‘lgan barcha oliy ruhiy funksiyalar kamayib boradi. Demensiyada xotiraning barcha turlari, ya’ni eshitish, ko‘rish va harakat xotiralari buziladi. Bemor hozir va avval eshitgan gaplarni eslab qola olmaydi. U hatto o‘zi gapirayotgan gaplarni ham unutib qo‘yadi. Masalan, bemor so‘zlayotganda uning fikri chalg‘isa (telefon jiringlab qoldi, uni eshitayotganlar luqma tashladi va h.k.), nima haqida gapirayotganligini unutadi qo‘yadi. Unga kimdir biror voqeani ertalab so‘zlab bersa, biroz vaqt o‘tgach ushbu voqea tafsilotlarini unutib yuboradi yoki gap nima haqida ketganligini butunlay esidan chiqadi. Bunday bemor bilan xotirani kuchaytiruvchi aqliy mashqlar o‘tkazish deyarli samara bermaydi. Og‘ir holatlarda hozir eshitgan gapini tezda esidan chiqaradi, to‘g‘rirog‘i eslab qola olmaydi. Demensiyada xotiraning barcha bosqichlari, ya’ni eslab qolish, esda saqlash va qayta esga tushirish keskin buziladi. Demensiyada uzoq muddatli xotira ham buziladi. Bemor avvalgi hayotida bo‘lib o‘tgan voqealarni esiga tushura olmaydi.  Kasallik zo‘raygan sayin bemor o‘tmishini umuman unutadi. Obrazli qilib aytganda, ularni “o‘tmishi yo‘q odamlar” deb atash mumkin. Har doim ko‘rib yuradigan tanishlarini yuziga qarab eslay olmaslik – demensiyaning dastlabki va eng ko‘p uchraydigan belgilaridan biridir. Demensiya bilan kasallangan bemor ko‘chaga chiqsa, uyini topib qaytib kela olmaydi. U xatto uyining oldiga qaytib kelib ham “shu uy maniki-mi yoki boshqa birovniki?” deb uylab qoladi. Boradigan joyini ham topa olmay yuradi yoki nima uchun uydan chiqqanligini unutib qo‘yadi. Agar bemorning ro‘parasida o‘tirib: “Mening o‘ng qo‘limni ko‘rsating desangiz, u Sizning chap qo‘lingizni ko‘rsatadi”. Ba’zi bemorlar soatga qarba, vaqt necha bo‘lganligini ham aytib bera olmaydi. Shu bois demensiyani aniqlashda soat bilan bog‘liq sinamalardan ko‘p foydalaniladi. U ma’noli so‘zlarning mag‘zini ham chaqa olmaydi. Masalan undan: “Lola Karimdan oqroq, kim qora” yoki “Olim Hakimdan uzunroq, kim kalta” deb so‘ralsa, so‘zlarning ma’nosiga uzoq vaqt tushunmay turadi. Bu gaplarni bir necha bor qaytarsa ham, bemor to‘g‘ri javob bera olmaydi. Demensiyada bemor fikrini bir joyga jamlab iboralar tuza olmaydi, qaysidir voqea haqida so‘zlab bermoqchi bo‘lsa, uning uddasidan chiqa olmaydi, so‘zlardan gap tuza olmaydi. Bemor atrofdagi narsalar nomini to‘g‘ri aytib bera olmaydi, qo‘l bilan bajariladigan avvalgi uquvlari ham izdan chiqadi. Har doim bajariladigan oddiy amallar, ya’ni kiyinish, soqol olish, tish yuvish, chiroqni o‘chirib-yoqish, tirnoq olish, choy damlash, dush qabul qilish, eshikni ochish kabi amallarni endi eplay olmay qoladi yoki butunlay bajara olmaydi. Bemor oddiy arifmetik operatsiyalarni ham to‘g‘ri bajara olmaydi. Demensiyada nutq funksiyasi uzoq vaqt saqlanib turadi. Keyinchalik nutq buzila boshlaydi. Albatta, insult sababli rivojlangan demensiya bundan istisno. Demensiyada bemorning shaxsi ham o‘zgarib boradi. U o‘ziga e’tibor qilmay qo‘yadi, kir va iflos yuradigan bo‘ladi, tozalikka rioya qilmaydi, bundan uyalmaydi ham. Demensiyaning ba’zi turlarida bemor passiv bo‘lib qolsa, boshqa holatlarda, aksincha, urishqoq janjalkash bo‘lib qoladi. Biroq uning janjalkashligi uzoqqa bormaydi, u yana passiv holatga tushib qoladi. Demensiyaning so‘ngi bosqichlarida bemor qayerda yashayotgani va o‘zini  anglay olmay qoladi, u o‘z bolalarini ham  tanimaydi: uning yoniga kirgan qizi yoki o‘g‘liga  «Siz kimsiz», deb savol beradi. Bemor ovqat yeyman deb aytmaydi, tualetga o‘zi bormaydi, siydik ushlay olmaydi. Uni qay holatda yotqizsa, shu holatda yotaveradi. Yuzdagi hissiy ifoda butunlay so‘nadi. Bunday bemorlar ham ruhan, ham jismonan nogiron bo‘lib qolishadi. Yuqorida zikr etilgan barcha belgilar Alsxaymer kasalligi uchun ham xos. Shu bois yaqqol ifodalangan demensiya haqida so‘z ketsa, ko‘pchilikning xayoliga Alsxaymer kasalligi keladi.

Tashxis qo‘yishda qanday xatoga yo‘l qo‘yiladi?

Ma’lumki, xotira buzilishi aholi orasida ko‘p uchraydigan holat, fikrlash buzilishi esa kam uchraydi. Xotirasi pasaygan ba’zi odamlar qo‘rqib “Menda demensiya yoki Alsxaymer kasalligi rivojlangan shekilli” deb qo‘rqib yurishadi. Demensiyada xotira bilan bir qatorda fikrlash jarayoni ham buzilishi kerak. Xotirasi buzilib, fikrlash qobiliyati saqlanib qolgan bemorlarga hech qachon demensiya tashxisini qo‘yish mumkin emas. Demensiya yoki Alsxaymer kasalligi tashxisini bir necha oylik kuzatuvlarga asoslanib neyropsixolog qo‘yadi. Agar bu tashxisni nevropatolog qo‘ymoqchi bo‘lsa, albatta bemorga maxsus neyropsixologik tekshiruvlar o‘tkazishi lozim.
© Ibodullayev Z. Professor.
© "Asab va ruhiyat" kitobi.
[highlight]Avitsenna.uz saytida mavzuga aloqador quyidagi maqolalarni ham o‘qishingiz mumkin:[/highlight]
ico
Neyrobrutsellyoz yoki hamma bo‘g‘im nega og‘riydi?
Neyrobrutsellyoz – brutsellyoz kasalligi asorati hisoblanadi. Bunda nafaqat barcha bo‘g‘imlar, balki nerv tolalari ham zararlanadi. Brutsellyoz kasalligida tana harorati 37-38°C bo‘lib yuradi va uni pasaytirish birmuncha qiyinchiliklar tug‘diradi. Demak, barcha bo‘g‘imlardagi og‘riqlar surunkali tarzda davom etsa va tana harorati bir necha oylar pasaymay tursa, brutsellyoz kasalligini gumon qilish kerak. Buning uchun qonda maxsus tekshiruvlar o‘tkaziladi va bu analizni Respublikamizning barcha tumanlarida amalga oshirsa bo‘ladi.

Brutsellyozda...

Brutsellyozda suyak-tog‘ay to‘qimasi, ya’ni umurtqa pog‘onasi va bo‘g‘imlar, nerv tolalari va chigallari surunkali tarzda yallig‘lanadi. Buning natijasida yillar mobaynida osteoxondroz (umurtqa pog‘onasi kasalligi), artroz (bo‘g‘imlar kasalligi), radikulit (orqa miya nerv chigallari yallig‘lanishi), bosh miya va orqa miya pardalari yallig‘lanishi kuzatiladi. Brutsellyoz sababli nerv sistemasida kuzatiladigan barcha patologik o‘zgarishlar yig‘indisi neyrobrutsellyoz deb ataladi. Bunday holatlarda bemorni davolash kompleks tarzda olib boriladi. Bemorni albatta nevropatolog, revmatolog va infeksionist ko‘rikdan o‘tkazishi kerak. Agar qonda yallig‘lanish reaksiyalari bo‘lmasa, turli sanatoriyalarda (Farg‘onadagi Chimyon, Kattaqo‘rg‘ondagi Ibn Sino) davolanishz mumkin. Sanatoriyaga borishdan oldin vrach ko‘rigi va laborator tekshiruvlardan o‘ting.

Prof. Ibodullayev Z.R. «Asab va ruhiyat» kitobi.

ico
Botulizm: zaharlanishdan ehtiyot bo‘ling
Kuzatishlarga ko‘ra, bu kasallik asosan uy sharoitida tayyorlangan sabzavot marinadlarini (tuzlamalarni) iste’mol qilish oqibatida kelib chiqadi. Buning sababi shundaki, sabzavotlar (masalan, bodring, pomidor, baqlajon singarilar) ning band qismiga tuproq orqali botulizm sporalari tushgan bo‘lishi mumkin. Ular konservalanganda, idish ichidagi havosiz muhitda ana shu sporalar o‘zidan botulotoksin ajratib chiqaradi. Botulizm kasalligini aynan shu toksinlar keltirib chiqaradi. Uy sharoitida tayyorlangan sabzavot marinadlarini iste’mol qilish oqibatida botulizm toksini ajralib, u ichakda tez so‘riladi, qonga o‘tadi va butun organizmga tarqalib asosan, markaziy hamda vegetativ nerv tizimini shikastlaydi. Kasallik toksinli marinad (tuzlama) iste’mol qilingandan 12-24 soat o‘tgach odatda to‘satdan boshlanadi. Bemorlarda umumiy darmonsizlik, lanjlik, ko‘ngil aynashi, qusish holatlari kuzatiladi. Ko‘pincha og‘iz quriydi, oshqozonda og‘riq sezilishi mumkin. 6 yoki 24 soat o‘tgandan keyin botulizmga xos nevrologik alomatlar paydo bo‘ladi. Ko‘z oldi xiralashgan bemor buyumlarni aniq ko‘rolmaydi, ba’zan narsalar ko‘ziga ikkita bo‘lib ko‘rinadi (diplopiya). Shuningdek, qovoqlari osilib, ko‘zini ocholmaydi, ko‘z qorachiqlarining kengligi o‘zgaradi va soqqalarining harakati buziladi, ovqat yutish qiyinlashadi, tovushi pasayadi, u manqalanishi, dimog‘ida gapirishi ham mumkin. Yutish faoliyati buzilganligi sababli aksariyat hollarda bemor ichgan suyuqlik uning burnidan oqib chiqa boshlaydi. Ko‘p hollarda botulizm kasalligining xilma-xil simptomlari (belgilari) bemorni turli soha vrachlariga (masalan nevropatolog, okulist, otorinolaringolog, terapevt va boshqalarga) murojaat etishiga sabab bo‘ladi. Bu holat esa kasallikni o‘z vaqtida aniqlanmasdan qolishiga olib keladi. Yuqorida aytib o‘tilgan alomatlar sezilishi bilanoq shifokorni uyga chaqirish zarur. “Tez yordam” kelguncha, bemorda yutish faoliyati buzilmagan bo‘lsa, unga qaynatilgan suvni iliq holida ichirish yoki 2-3 litr iliq suv bilan huqna (klizma) qilish mumkin. Bu bemor ahvolini biroz yengillashtiradi. Botulizmga chalingan kishi imkon qadar tezroq shifoxonaga yetkazilishi zarur. Chunki kasallik mikroblarining zahari dastlab qonga o‘tadi, keyin ular to‘qimalar sari shiddat bilan harakatlanadi. Bordiyu davolash kechiktirilsa og‘ir asoratlar (masalan, qon-tomir tizimi faoliyatining buzilish va nafas yetishmovchiligi, zotiljam, miokardit singarilar) ro‘y berishi, hatto bemor nobud bo‘lishi ham mumkin. Maslahatlarimiz shuki, bodring, pomidor va boshqa shu singari sabzavotlarni uy sharoitida tuzlamang. Yaxshisi ularni savdo shahobchalaridan xarid qiling!

Sohibjon ALIMOV, Epidemiologiya, mikrobiologiya va yuqumli kasalliklar ilmiy-tekshirish instituti klinikasining reanimatsiya va intensiv davolash bo‘limi mudiri, tibbiyot fanlari nomzodi. "Sihat-salomatlik" jurnali.