Avitaminoz (gipovitaminoz) - inson organizmida bitta vitamin yoki bir guruh vitaminlar yetishmasligi. Patologiyaning simptomatologiyasi bemorda aniqlangan kasallikning o'ziga xos shakliga bog'liq. Vitamin yetishmasligining eng keng tarqalgan belgilari: charchoq, uyquchanlik, asabiylashish va ishtahani yo'qotishdir. Gipovitaminoz bolalar va katta yoshdagi (65 yoshdan) bemorlarga xosdir.
Avitaminoz bu - tanada biron bir vitamin yo’qligi;
Gipovitaminoz bu - tanada biron bir vitamin yetishmasligi;
Avitaminoz etiologiyasi - Vitamin yetishmasligi sababi
Vitamin yetishmasligi asosiy sababi - bemorning muvozanatsiz ovqatlanishidir. Ratsionda yangi sabzavot va mevalar, kepakli un, yormalar yo'qligi bola yoki kattalar organizmida vitaminlar yetishmasligiga olib keladi. Bu ta’sirni, iste'mol qilinayotgan ovqatlarda yog'lar, oqsillar va uglevodlar nisbatining buzilishi ham keltirib chiqaradi.
Vitamin yetishmasligining alomatlari ovqatni noto'g'ri saqlagan yoki ovqatni noto'g'ri tayyorlaydigan bemorlarda paydo bo'lishi mumkin. Go'sht va sabzavotlarni haddan tashqari ko’p qovurish vitaminlarning yo'q qilinishiga olib kelishi mumkin. Ko'plab mevalar va rezavorlarni muzlatish mumkin emas, chunki bu barcha foydali xususiyatlarning yo'qolishiga olib keladi.
Avitaminoz bolalar va kattalarda jismoniy kuch va doimiy stressning kuchayishi fonida ham rivojlanishi mumkin. Noqulay iqlim sharoitida yashash ham organizmning vitamin muvozanatiga ta'sir qiladi. Shunday qilib, Uzoq Shimol aholisi uchun zarur bo'lgan vitaminlarning kunlik iste'moli mamlakat o'rtacha ko'rsatkichidan 60% yuqori.
Vitamin yetishmovchiligi bemorda tashxis qo'yilgan kasallikning ham natijasi bo'lishi mumkin. Oshqozon-ichak traktining shikastlanishida ko'pincha vitaminlarni ichakka singishi buziladi. Gipovitaminoz ba'zi dorilarni qabul qilish paytida rivojlanadi (antibiotiklar, antikoagulyantlar).
Avitaminoz belgilari
Avitaminoz vitamin yetishmovchiligining belgilari bir necha omillarga bog'liq. Asosiy guruh vitamini tanqisligi inson tanasida kuzatiladi. Gipovitaminozning shakli (yengil, o'rtacha, og'ir) va bemorning yoshi patologiyaning klinik ko'rinishiga sezilarli ta'sir ko'rsatadi.
Barcha turdagi vitamin yetishmasligining umumiy belgilari:
- ishtahaning pasayishi;
- charchoqni kuchayishi;
- uyquchanlik;
- asabiylashish;
- ko'ngil aynishi.
Patologiyaning dastlabki belgilari bolaning yoki kattalarning ovqatlanishida vitamin ko’p miqdorda yetishmasligida namoyon bo'ladi.
Avitaminoz alomatlari
A vitamini yetishmasligi alomatlari
Korish xususiyati buzilishi - kechki shapko’rlik, ranglarni ko’rish buzilishi. Terining dag’alligi kuchayadi, sochlar ingichka va mo'rt bo'ladi
B1 vitamini yetishmasligi alomatlari
(beri-beri kasalligi)
Teri ingichka va quruq bo'ladi. Oyoqlarning sezgirligi buziladi, tana haroratining o'zgarishi qayd etiladi. Oyoq mushaklari tortishadi. Og’irroq shaklida nafas qisilishi, taxikardiya va og'ir shish paydo bo'ladi
B3 vitamini yetishmasligi alomatlari
(pellagra kasalligi)
Teri qorayadi va intensiv ravishda archiladi. Qo'llarning tirsak qismlari o'tkir yallig'lanish jarayonining namoyon bo'lishiga o'xshash qizil shishgan dog'lar bilan qoplanadi.
B6 vitamini yetishmasligi alomatlari
(giporiboflavinoz)
Konyunktivit rivojlanadi. Lablarning qizil chegarasi quriydi va po'stlashadi, og'iz burchaklarida yoriqlar paydo bo'ladi. Til qip-qizil, porloq bo'ladi. Tish izlari uning yon tomonlarida paydo bo'ladi
B12 vitamini yetishmasligi alomatlari
Anemiya va atrofik gastrit belgilari rivojlanadi. Tilda kuyish va sanchish o'choqlari hosil bo'ladi. Mushak tonusi zaiflashadi, bemorning yurishi o'zgaradi.
C vitamini yetishmasligi alomatlari
(milk kasalligi)
Tish go'shti shishadi va qon ketadi. Teri ingichka bo'lib, quruq, mo’rt bo'lib qoladi. Tizza bo'g'imlarining gemartrozi rivojlanadi, tishlar bo'shashadi va to’kiladi.
Avitaminoz - tashxislash
Vitamin yetishmovchiligining belgilari gastroenterologga tezda murojaat qilish kerakligini anglatadi. Shifokor bemorni fizik tekshiruvdan o'tkazadi va anamnez uchun ma'lumot to'playdi. Avitaminoz namoyon bo'lishi o'ziga xosdir, shuning uchun ko'p hollarda tashxis qo'yish qiyinchilik tug'dirmaydi.
Laboratoriya sharoitida bemorning biomateriallarini tahlil qilish vitamin yetishmasligi darajasini baholash va unga olib kelishi mumkin bo'lgan patologiyalarni aniqlashga imkon beradi.
Surunkali patologiyalar mavjud bo'lganda yoki vitamin yetishmovchiligini keltirib chiqaradigan dorilar bilan davolanishda bemorga shifokorlar bilan qo'shimcha konsultatsiyalar buyuriladi. Gastroenterolog bola yoki kattalar uchun terapevtik kursni ishlab chiqishda boshqa kasalliklar bo’yicha tayinlanishlarini hisobga oladi.
Vitamin yetishmasligi - davolash
Avitaminoz terapiyaning asosiy maqsadi bemorning tanasiga yetishmayotgan vitaminlarni qabul qilishdir. Vitamin yetishmovchiligini davolash tegishli dietani ishlab chiqishga asoslangan. Odamlar tomonidan oziq-ovqatdan olingan moddalar tezda ichakka singib ketadi. Optimal tanlangan ovqatlanish metabolik jarayonlarda ishtirok etadigan turli xil ozuqa guruhlarini o'z ichiga oladi. Iste'mol qilinadigan ovqatlarda ozuqa guruhlari mavjudligi bemorning tiklanishini tezlashtiradi.
Dori-darmonli davolanishga multivitaminli preparatlarni og'iz orqali yuborish kiradi. Kuchli gipovitaminoz in'eksiya yo'li bilan davolanadi. Monopreparatlar vitamin yetishmasligini davolashda kamdan kam qo'llaniladi. Avitaminoz inson tanasida bir nechta vitaminlar guruhining nomutanosibligi bilan birga keladi. Multivitaminli komplekslar ushbu muammoni tezda hal qilishga yordam beradi. Bemor tomonidan preparatning individual tarkibiy qismlariga nisbatan individual intolerans holatida ulardan bosh tortish mumkin.
Vitamin yetishmasligini oldini olish
Gipovitaminozni o'z vaqtida davolashda bemor to'liq tiklanishi mumkin. Bolalar yoki kattalar uchun o'rtacha darajada vitamin yetishmasligi va parhezni normallashtirish bilan qulay prognoz shakllanadi. Vitamin yetishmovchiligining og'ir shakllari har doim ham individual tana tizimlarining normal ishlashini tiklashga imkon bermaydi. E'tiborsiz bo'lgan vitamin yetishmasligi o'limga ham olib kelishi mumkin.
Patologiyaning oldini olish muvozanatli dietaga asoslangan. Bolalar va kattalarda vitaminlar yetishmasligining alomatlari yetarli miqdorda sabzavot, meva, ko’katlarni muntazam ravishda iste’mol qilishda paydo bo'lmaydi. Kuz va qishda sharbatlar, sitrus mevalar va karamni parhezga kiritish kerak.
Avitaminoz to’g’risidagi savollarga javoblar
- Nima uchun vitamin yetishmasligi xavfli?
Tanadagi vitaminlarning uzoq muddatli muvozanati quyidagi jiddiy oqibatlarga olib kelishi mumkin: individual tana tizimlari faoliyatini susaytirishi yoki ko'plab organlarning yetishmovchiligi. Shuning uchun gipovitaminozni davolash gastroenterolog bilan maslahatlashgandan so'ng amalga oshirilishi kerak.
- Nima uchun bemor tomonidan vitaminlarni o'z-o'zidan iste'mol qilishi vitamin yetishmasligini davolashga imkon bermaydi?
Multivitaminli komplekslarni shifokor retseptisiz qabul qilish bemorga zarar yetkazishi mumkin. Laboratoriya tekshiruvlari natijalari bolaga yoki kattalarga qanday vitaminlar kerakligini aniqlashga imkon beradi. Ushbu ma'lumotlarga asoslanib, gastroenterolog dorilarning kunlik dozasini hisoblab chiqadi. Vitaminlarni o'z-o'zini iste'mol qilish paytida uning buzilishi o'tkir allergik reaksiyalarga yoki gipervitaminozga olib kelishi mumkin.
manba: medicina.ru
