Ko‘p terlash

Oyoqlar nega terlaydi? Ushbu savol deyarli barcha aholini qiynaydi. Oyoqlar terlash bilan birga yoqimsiz hidlar ham taratadi, bu esa hamma uchun yoqimsizlik holatini chaqiradi. Oyoqlar ko‘p ter ajratishiga turli xil sabablar bor.

Oyoq terlashi va hidlanishi haqida umumiy ma’lumot

Organizmning umuman ter ajratish xususiyati ikki muhim vazifani bajaradi: organizmdan ter orqali zaharli (toksin) moddalarni chiqarish va tana haroratini me’yorlashtirish. Oyoqlar terisida ham ter ajratuvchi bezlar bo‘lib, ular uzoq muddat yopiq oyoq kiyim kiyganda va paypoqlar toza bo‘lmaganda funksiyasi kuchayib ketadi. Bunday holat esa bakteriyalarning ko‘payishi uchun qulay sharoit hisoblanadi. [caption id="attachment_11095" align="aligncenter" width="655"] Foto: NewBranch.info[/caption] Sog‘lom odam terisida maxsus hidlar beruvchi fermentlar ajralib chiqmaydi. Qandaydir bir patologik holatlarda ushbu fermentlar ter bilan ajralib chiqa boshlaydi va ular kasallik chaqiruvchi mikroorganizmlar ko‘payishi uchun sharoit bo‘lib xizmat qiladi. Bakteriyalarning hayot faoliyati davomida ajratgan toksinlari tashqi muhitga ajraladi: poyabzal, paypoqlarda yoqimsiz hid tarqatadi. Ayniqsa, poyabzal sifatsiz materialdan tayyorlangan va shamollash (ventilyatsiya) tizimi yo‘q bo‘lsa, terlash va hidlanish darajasi yuqori bo‘ladi. Bundan tashqari, ter ajralishi ortishi jismoniy mashq bajarganda, stress vaqtida, issiq sharoitda, uyquda qalin yopinchiqlardan foydalanganda ham kuzatiladi. Xo‘sh, qaysi holatda oyoq terlashiga qarshi jiddiy chora ko‘rish kerak? Agar oyoqlar toza paypoqlar va sifatli materialdan tayyorlangan poyabzalda bo‘lsa, gigiyena qoidalariga rioya qilinganda ham ter ajralishi ko‘p bo‘lsa, demak bu patologik holatdan dalolat beradi.

Oyoq terlashi va hidlanishi sabablari

Gipergidroz (ter ko‘p ajralishi) ko‘pincha ikkilamchi, ya’ni kasallik natijasida kelib chiqadi. Bu holatga quyidagilar sabab bo‘lishi mumkin:

• Endokrin tizimi tomonidan disfunksiyalar. Organizmda moddalar almashinuviga ta’sir qilib, tezlashib ketishi natijasida qon tomirlar kengayadi, qon oqishi ko‘payadi va oyoq terisi ko‘p ter ajrata boshlaydi. Masalan, qalqonsimon bez va gipofiz bezi kasalliklarida.
• Qonda qand (glukoza) miqdorining oshishi pastki sohada qon aylanishini buzib, ko‘p ter ajaralishiga olib keladi va oyoqlar doimo terlab turadi.
• Infeksion kasalliklar viruslar, bakteriyalar sababli ter ko‘p ajralishi mumkin. Masalan, sil, OIV infeksiyasi bilan zararlanganda.
• Oyoqlarning juda ko‘p terlashi onkologik kasallik belgisi ham bo‘lishi mumkin.
• Oyoqning zamburug‘li kasalliklari, mikoz.
• Ko‘p ter ajralishi, ayniqsa, sovuq ter ajralishi yurak-qon tomir sistemasi tomonidan patologiyalarda kuzatiladi.
• Nevrologik kasalliklar, masalan, insultda organizmda umumiy ter ajralishi ortadi, oyoqlarda ham.
• Uzoq muddat stressda bo‘lish, qonda adrenalin gormoni oshishi hisobiga ter ajralishi ko‘payadi.
• Ovqat hazm qilish tomonidan kamchiliklar bo‘lsa ham oyoqlarda ter ajralishi ko‘payadi.

Ayollarda oyoqlarning terlashi ularning fiziologik xususiyatlaridan kelib chiqadi ya’ni hayz ko‘rish paytida gormonlar nisbati o‘zgaradi, moddalar almashinuvi buziladi, nostabil kayfiyat, uyquning buzilishi va ichki organlar funksiyasida o‘zgarishlar bo‘ladi. Nasliy omil ham oyoqlar terlashida rol o‘ynaydi. Bundan tashqari ayrim dori preparatlari, antibiotiklar va antidepressantlarni uzoq muddat qabul qilish ham oyoqlarda ter ajralishini kuchaytirib yuboradi. Ter ajratuvchi bezlarning funksiyasini ayrim iste’mol mahsulotlari ham buzishi mumkin: achchiq, sho‘r, dudlangan mahsulotlar, shirinliklar, sarimsoq kabilar. Vitaminlar yetishmasligi organizmda umumiy ish faoliyatini buzilishiga olib keladi.

Oyoq terlashi sababini aniqlash

[caption id="attachment_11096" align="aligncenter" width="700"] Foto: Afrodita.guru[/caption] Oyoqlarning ko‘p terlashini davolash uchun uning keltirib chiqargan sababini yo‘qotish kerak. Bunda dermatolog shifokor davo chorasini buyuradi yoki boshqa mutaxassisga yuborishi mumkin. Asl sababni aniqlash uchun quyidagilar o‘tkaziladi:

• Biomaterial laborator tekshiruvi. Flyurografiya, umumiy qon, siydik tahlili, qondagi qand miqdorini aniqlash. Qo‘shimcha sifatida EKG, bosh miyaning kompyuter tomografiyasi qilinadi.
• Kasallikning kechish darajasini aniqlash uchun Minor sinamasi o‘tkaziladi. Oyoqning kaft yuzasiga yod surtiladi. U qurigandan keyin kraxmal surtiladi. Kraxmal ter bilan ta’sirlanib binafsha rangga kiradi. Rang o‘zgarishiga qarab kaft yuzasi hajmi aniqlanadi.
• Xromotografiya – ter tarkibini tekshirish.

Oyoq terlashini yo‘qotish usullari

Oyoq terlashini yo‘qotish uchun maxsus preparatlardan va xalq tabobatidan foydalaniladi: [caption id="attachment_11097" align="aligncenter" width="578"] Foto: Sportobzor.ru[/caption]

Oyoq terlashini uy sharoitida davolash

• Oyoqlarning ko‘p terlashida soda eritmasi bilan kompress qilish tavsiya etiladi. Buning uchun 40 gr ichimlik sodasi olib, 200 ml iliq suvda eritiladi. Eritmani dokaga shimdirib oyoqqa bog‘lanadi. Muolajani 2 hafta davomida olib borish kerak.
• Pivo bilan vanna qilish. Pivo bilan suvni aralashtirib unda oyoqlarni 15 daqiqa davomida ushlab turiladi, so‘ngra quruq sochiq bilan artib tashlanadi.
• 9 % li olma sirkasi eritmasi. Sirka eritmasiga shimdirilgan bog‘lamni oyoq sohasiga, barmoqlar orasiga qo‘yish kerak. Muolajani kunning ertalabki qismida o‘tkazgan yaxshiroq, ter ajralishini kamaytirish va yoqimsiz hiddan qutulishga yordam beradi.
• Romashka va dub ildizi (dorixonalarda topish mumkin) dan tayyorlangan eritma yallig‘lanish, qo‘zg‘alishni yo‘qotib, ter bezlarining funksiyasini yaxshilaydi. Ushbu o‘simliklarning quritilgan va maydalangan kukunlarini suvga solib 15 daqiqa davomida qaynatish kerak, so‘ng uni 3 soat davomida tindirish lozim. Eritmani suv bilan aralashtirib oyoqlarni vanna qilish tavsiya etiladi. Muolajaning samaraligini oshirish uchun uni uxlashdan avval o‘tkazish zarur.
• Dengiz tuzi (morskoy sol) bilan vanna qilish. Dengiz tuzini iliq suvda eritib, unda oyoqlarni uxlashdan avval 15 daqiqa davomida vanna qilish ter bezlarining poralarini tozalashga yordam beradi va yoqimsiz hiddan xalos qiladi.

Oyoq terlashiga qarshi krem va mazlar

[caption id="attachment_11098" align="aligncenter" width="600"] Foto: Colady.ru[/caption] Dorixonalarda kosmetik preparatlarni dezodarant va sprey ko‘rinishida yoki maz va kremlar ko‘rinishida topish mumkin. Ularga quyidagilar kiradi:

• “Teymurov pastasi” adsorbent hisoblanadi, mikroblarga qarshi ta’sir qiladi. Ter ajralishi va yoqimsiz hiddan qutulishga yordam beradi.
• “Nosweyet” sprey ko‘rinishida ter bezlarini bloklab ter ajralishini kamaytiradi, yoqimsiz hidlardan qutulishga imkon beradi.
• Malavit gel yoki eritma ko‘rinishida bo‘lib, o‘zida ko‘plab foydali o‘simliklar komponentini saqlaydi. Oyoq terisiga kuniga 2 marta qo‘llash tavsiya etiladi, foydalanganda so‘ng yuvib tashlamasa ham bo‘ladi.
• Formagel antiseptik xususiyatga ega, ter ajralishini kamaytiradi va hiddan xalos etadi. Preparatni oyoq kaftiga surtib 30-40 daqiqa kutiladi, so‘ng yuvib tashlanadi.
• “5 kun” kremi yallig‘lanish, qichishish, teridagi yoriqlarni yo‘qotadi va zamburug‘lar ko‘payishini oldini oladi.
• “Mikoseptin” zamburug‘larga qarshi ta’sir ko‘rsatib, yoqimsiz hidni yo‘qotadi.
• “Chereda” dorivor giyohni suvga solib oyoqlarni vanna qilish, antiseptik ta’sir etadi. Har xil mikroorganizmlar ko‘payishini to‘xtatib qoladi.

[box type="info" align="aligncenter" class="" width=""]Yuqoridagi preparatlarni keragidan ortiq qo‘llash mumkin emas. Chunki ular ter bezlari yo‘lini berkitib, tiqilmalar hosil bo‘lishiga olib keladi.[/box] Agar oyoqlar juda ko‘p terlashda davom etaversa, ionoforez yordamida davolash mumkin. Muolaja har kuni ter ajralishi kamaygunga qadar olib boriladi. Kamdan-kam hollarda operativ chora qo‘llaniladi. Operatsiyada ter bezlarini innervatsiya qiluvchi nerv tolalarini yo‘qotish bajariladi.Bundan tashqari bir necha oylarga yordam beruvchi lazerterapiya ham o‘tkazilishi mumkin.

Oyoq terlashini oldini olish choralari

Muammoni bartaraf etishdan ko‘ra uning oldini olgan yaxshiroq. Ayniqsa, ichki organlar surunkali kasalliklari, endokrin sistemasi kasalliklarini davolash zarur. Kunlik gigiyenik qoidalarga rioya etish, prisipka (kukun)dan foydalanish, toza paypoqlar, sifatli poyabzallar tanlash, sport oyoq kiyimlarini faqatgina jismoniy tarbiya bilan shug‘ullanayotganda kiyish zarur.

• Ko‘p terlaydigan oyoqlarni kuniga kamida 2 marta yuvish, yuvganda xo‘jalik sovunidan foydalanish zarur. Oyoqlarni chayganda iliq yoki biroz salqinroq suv bilan yuvish kerak.
• Oyoq kiyimni kiyishdan oldin oyoqlar, paypoqlar va poyabzalning quruqligiga ishonch hosil qilish kerak.
• Poyabzallar tabiiy materialdan tayyorlangan bo‘lishi kerak, ular “nafas olib turishi” shart.
• Terlaydigan oyoqlarda kiyilgan poyabzallarni kuniga bir marta antiseptik vositalar bilan ichki qismini tozalash kerak, masalan, bor kislotasi (bornaya kislota).
• Har kunlik oyoq gimnastikasi va oyoq mashqlari oyoqda qon aylanishini yaxshilaydi.
• Stressdan saqlanish, emotsiyalarga berilmaslik zarur.

Oyoqlarning kuchli terlashiga ko‘plab sabablar bor. Shuning uchun o‘z boshimchalik bilan diagnoz qo‘yib, uni davolashni boshlab yuborish mumkin emas. Shifokor dermatolog yoki endokrinolog tavsiyalarini olish kerak. Chunki ular kasallikning aniq sababini aniqlaydi va aniq davo choralarini qo‘llaydi. Doimo salomat bo‘ling! Mavzuga aloqador maqola: Ko‘p terlash azobidan holi bo‘lish

Statistik ma’lumotlarga qaraganda sayyoramizning 90% aholisi hipergidrozdan aziyat chekadi. Aslida insonning terlash jarayoni, sog‘lomlikdan, organizmning barcha xujayralari to‘liq ishlayotganidan dalolat beradi. Lekin, temir moddasining meyordan oshishi, meyordan ko‘p terlanish va hidlanish, organizmning ichki va terining tashqi kasalliklaridan darak beradi. Bizda, ya’ni o‘zbeklarda, endokrinolog xuzuriga bunday muammo bilan borish ko‘pincha uyat sanaladi. Hech bo‘lmaganda, shu shifokorda men xaqimda nojo‘ya hidli odam ekan degan fikr tuyulmasin deya, uning xuzuriga bormay qo‘ya qolinadi, kasallikni o‘z bilganicha dezdorant yoki boshqa kimyoviy moddalar asosida xal qilishga uriniladi. Muammoni bu usulda xal qilish o‘ta xavfliligi bilan birga, boshqa kasalliklarni ham keltirib chiqarish ehtimoli mavjudligini xatto o‘ylab ham ko‘rilmaydi. Shu masala yuzasidan biz ba’zi endokrinolog maslahatlariga quloq tutishga qaror qildik.

[caption id="attachment_2566" align="aligncenter" width="506"] Gipergidroz[/caption]

Kunlar isishi bilan, yoningizda turgan odamning, rangli ko‘ylaklar kiyganda qo‘ltiq tagida terlanishning asoratlari yoki bo‘lmasa oyoq xidlanishini sezish juda noqulay, agar bu holat o‘zingizda yuz bersa undanda hijolatli xolat. Ko‘pchilik, kundalik gigiyenaga amal qilish, masalaning yechimi deya qaraydi, to‘g‘ri, gigiyenaga so‘zsiz amal qilmoq lozim, lekin bu muammo yechimi emas. Terlash va uning hidi bilan kurashishdan avval, u bilan bog‘liq muammolarni o‘rganish va tibbiy ko‘rikdan o‘tish darkor. Asl muammo sababi topilgandan so‘ng esa, kasallikni xatto uy sharoitida ham davolash mumkin. Keling kasallikni kelib chiqish sababliriga to‘xtalamiz.

Terlanishning turlari va uning hidlanish sabablari

Tibbiyot,terlanish va uning hidlanish sabablarini ikki turga bo‘ladi, ularning xar ikkisi ham paydo bo‘lishining ma’lum sabablari asosida, inson organizmida shakllanib boradi.Agar sizda, jismoniy xarakat, mashq yoki qandaydir bosim (hayojon, qo‘rquv) dan kuchli terlanish hosil bo‘lsa bu gipergidroz emas, aksincha organizmning bu xarakatlarga nisbatan normal reaksiyasi sanaladi. Lekin terlanish butun badan bo‘ylab emas, qo‘ltiqostida,oyoq yoki yuzda, ob havo va inson xaroratining normal xaroratida paydo bo‘lsa, unda bu organizmda moddalaralmashunuvida ro‘y berayotgan xatolikdan dalolat beradi va Gipegidroz kasalligi deya ataladi.

Haddanziyod terlanishning ikki turi mavjud – birlamchi gipergidroz (muayyan mavjud), ikkinchi turi (umumiy).Birinchi tur kasallik tibbiy nuqtai nazardan mavjud xolat sanalsa, ikkinchi tur kasallik,boshqa biron birxastalik yoki dorilar natijasida kelib chiqqan sanaladi. Birinchi gipergidroz turida terlanish badanning muayyan hududida, qo‘ltiq ostida, badanning pastki qismida, yuzda yoki oyoqda sezilsa,ikkinchi tur gipergidrozda esa,ko‘p xolda butun badan terlaydi va qo‘lansa hid taratadi.

[box type="info" align="aligncenter" ]Ba’zi hollarda terlash, ichki kasalliklarning jiddiy simptomidan ham dalolat berishi mumkin. Masalan, siz tunda qo‘tiq terlanishining kuchli hidini sezsangiz, shifokorlar SILga qarshi tahlil qildirishingizni masalahat berishadi.[/box]

Ko‘p terlash holatining sabablari

• Homiladorlik va emizish:
  Homilador ayollarda, gormonal holatlarning o‘zgarishi, temir moddasining meyordan ortiq ishlab chiqlishiga sabab bo‘ladi. Tabiiyki, badanda meyordan ortiq temir moddasining mavjudligi o‘tkir xidni ham keltirib chiqaradi. Bunday holatda ayollarendokrinolog maslahatini olishlari shart.
• Yosh qizchalar va o‘spirin yoshidagi qizlar:
  5-8 yosh oralig‘idagi qizlarda jinsiy o‘zgarishlarning paydo bo‘lishi, o‘spirin yoshidagi qizlarda (10-15 yosh) to‘liq o‘tish davrida gormonal holatlarning tez o‘zgarishi kuzatiladi. Bu holat aksariyat shu davrdagi qizlarda qattiq terlanish va hidlanish jarayonini yuzaga keltiradi. Diabet bilan xastalangan barcha turdagi bemorlarda shu kabi holatlarni kuzatish mumkin. Ularda terlash butun badan bo‘ylab yoki badanning ba’zi qismlarida sodir bo‘ladi. Organizmning kuchsizligi, immunitetni pasaytirib, harakatga nisbatan javob reaksiyasini terga almashtiradi va o‘tkir xid xosil qiladi. Shu sababli ota-onalar bunday holatda tezda shifokor xuzuriga borishlari va barcha turdagi tahlilardan o‘tmoqliklari maqsadga muvofiq bo‘ladi.
• Endokrin tizimlar kasallanishi
• Qand diabeti
• Alkogollik
• Semizlilik
• Onkologik xolatlar

Ba’zi ruxiyatga ta’sir qiluvchi dorilarva qon bosimini tushuruvchi tibbiy vositalar tarkibi ham, terlanishni keltirib chiqarishi mumkin, chunki dori qabul qilish qon tarkibini o‘zgartirib yuboradi va organizm holatga nisbatan, tabiiy javob qaytaradi.

Terlash va uning hidini qanday ketkazish mumkin?

• DryDry va Teymurova moyi
  Dorixonalardan xarid qilish mumkin bo‘lgan,qo‘ltiq osti terlanishining oldini oluvchi maxsus vositalardan biri DryDry, oyoq uchun esa Teymurova moyi. DryDry rangsiz dori vositasi bo‘lib kichik flakon idishda, pufaklik dezdorant ko‘rinishida bo‘ladi va ko‘p muddatga ta’sir qiladi. Dori, xaftada bir marotaba kechqurun quruq qo‘ltiqqa suriladi. U tez quriydi, xidsiz va xafta davomida ta’sir qiladi. Bir xaftadan so‘ng ushbuholat yana qaytariladi. DryDry terlash xolatni oldini oladi, va qo‘ltiqni quruq bo‘lishini ta’minlaydi, temir modda meyoriga esa ta’sir qilmaydi, aksincha oshiqcha temir moddasini badanning boshqa tamonlariga yo‘naltiradi. Bitta flakon dori vositasi 3-5 oyga yetadi.
• Teymurova moyi – maxus oyoq uchun, mo‘ljallang moy bo‘lib, oyoqning quruq bo‘lishini va xidlanishini oldini oladi. Parazitlardan himoya qiladi. Ishlatish jarayonida yo‘riqnoma bilan tanishib chiqilishi talab qilinadi.
• Qo‘ltiq osti uchun maxsus qoplamalar:
  Maxsus qoplamalar kiyimga yoki terining bir tamoniga taqiladi, qoplamaning boshqa qismi esa terini quritib boradi. Ular juda ingichka bo‘lib, kiyim ostidan bilanmaydi va iz qoldirmaydi. Ayollar ham erkaklar ham bu qoplamalardan foydalansa bo‘laveradi. Xozirda mashxur brend qoplamalar Finlandiyaning HELMI va Rossiyaning DryDry firmalariga tegishli xisoblanadi. Undan tashqari Xitoy maxsulotlari ham o‘z raqobatdoshlaridan qolishayotgani yo‘q. Bunday maxsus qoplamalar asosan dorixonalarda sotiladi.
• Radikal uslub:
  Hozirda maxsus ukol BOTKS orqali qo‘ltiq osti teri temir moddalarini aktivlashish jarayonini bosimga olish moda tusiga kirgan. Bu xolat bir tamondan terlash va xidlanishdan uzoq muddatga uzoqlashtirsa, ikkinchi tamondan inson organizmi uchun juda katta xavf tug‘diradi. Terlanish,teridagi temir moddasi, terining xaroratini belgilab turadi, agar ularning meyoriy funksiyasi kamaytirilsa yoki bosim qilinsa, bu yurakka ta’sir qilishi mumkin. Yoki bo‘lmasa jinsiy a’zolarning xidlanishiga olib keladi.
• Ionoforez— bu uslubda, bemorning ustki teri qismiga yengil elektro tokli ta’sir o‘tkaziladi. Bu xolat bir xafataga ta’sir qiladi va qayta qayta bajarish teri qatlami uchun xavf tug‘diradi.
• Jarrohlik orqali muammoni hal qilish:
  Bu juda qimmat usul. Terlanishga sabab bo‘lguvchi teri nervlari jarrohlik yo‘li bilan olib tashlanadi. Lekin bunda asab tizimlarida va nafas yo‘llarida muammo tug‘ilish xavfi mavjud.

Terlanishni xalq tabobati orqali davolash usullari:

• Achchiq tosh – Achchiq tosh kukuni terlanish va uning hidini olish uchun qulay vosita sanaladi. Avvaldan greklar va yaxudiylar bu usuldan juda keng foydalanishgan. Dorixonalardan achchiq tosh kukunini bemalol xarid qilishingiz mumkin.Foydalanish usuli esa juda oddiy. Achchiq tosh kukuni kechqurun yotishdan avval, qo‘ltiq osti yuvib bo‘lingandan so‘ng suriladi va ertalab yuvib tashlanadi. Agar sizda Achchiq tosh kukunini un kabi maydalash imkoni bo‘lsa, shu holda ko‘chaga chiqishdan avval surtishingiz va kun mobaynida terdan xoli bo‘lishingiz mumkin.
• Tibbiy spirt- umuman spirt, har xil zararkunandalarni o‘ldirishda qulay vosita. Paxta orqali tibbiy spirt bilan oyoq yoki qo‘ltiq ostixidlanish qismini artasiz, jarayonning doimiyligi kasallikni yengishga yordam beradi.
• Olma uksusi – Ikki choy qoshiq olma uksusiga uch qoshiq sovuq suv aralashtrasiz va teringizni muammoli qismiga surtasiz. Bu aralashmadan soch to‘kilishini oldini olishda ham foydalanish mumkin.
• Iste’mol sodasi va moychechak – 1 litr Moychechak qaynatmasiga ikki osh qoshiqda soda solinib arashaliriladi. Bu qorishmani xar ikki soatda terining mummoli joyga surtiladi. Oyoq uchun esa vanna qabul qilinadi.
• Eman daraxti ildizi. 1 litr suvga 50 g eman ildizi solinib yarim soat qaynatiladi. Tayyor qorishma qo‘ltiqqa surtiladi.Oyoq uchun esa vanna qabul qlinadi.Davolanish natijasi esa 1 oyda o‘z ta’sirini ko‘rsatadi.
• Limon suvi – Braziliyalik ayollar, Limon suvi orqali terlanish va xidlanishdan saqlanadilar faqat bir jixati noqulaylik tug‘diradi, teriga kiyim iplari yopishib qolishi g‘ashingizga tegadi.
• Osh tuzi va iste’mol sodasi qorishmasi – bu xam terlanish va xidlanish oldini oladi, ammo meyordan ortiq surtish teri allergiyasni keltirib chiqarish ehtimoli mavjud.

Maxsus diyetalar, Endokrinolog tavsiyasi:

Yodga boy maxsulotlarni kam iste’mol qilish. Jigar, mol go‘shti, kurka va piyozli maxsulotlarni kam iste’mol qilish. Qlupnay, uzum va bodom mevalari terlanishni oshiradi, shu sababli mutaxassilar bunday mevalarni ko‘p iste’mol qilishni maslahat bermaydilar. Ko‘proq suv ichish xid toksonlarini yo‘qotishda yordam beradi. B vitaminigi boy maxsulotlarni ko‘proq yeyish (ayniqsa qishda), ko‘katlar, baliq va sut maxsulotlari ham bunga misol bo‘la oladi. Vitamin C, B12 va B6 minerallariga boy maxsulotlarni ko‘p iste’mol qilish. Ovqatdan oldin,qora qaxva o‘rniga issiq yalpizlik choy ichish juda foydali. Kofeini mavjud ichimliklardan iloji boricha voz kechish.

Foydali maqola: Oyoq terlashi va hidlanishining sabablari hamda davolash usullari

Huzurbaxsh bahorning salqin kunlari ortda qolgani sayin ko‘pchiligimizni bir muammo tashvishga sola boshlaydi – terlash. Ayniqsa, qo‘ltiqning terlashi ko‘pincha bizni noqulay ahvolga solib qo‘yishi mumkin. To‘g‘ri, bugungi zamonaviy gigiyena vositalari bu kabi noxush holatlarning oldini olishga xizmat qiladi. Ammo ulardan juda ko‘p foydalanish ham teri kasalliklarini keltirib chiqarmoqda. Aslida insonning terlashi tabiiy holat. Tibbiyotning ma’lum qilishicha, 1 sutka davomida tanadan 1 litrgacha ter ajralib chiqar ekan. Terning asosiy vazifasi shundaki, u tana haroratini bir maromda ushlab turib, uni qizib ketishdan asraydi. Shuningdek, modda almashinuvini faollashtiradi. Organizmdagi toksinlar ham ter bilan birga chiqib ketadi. Ya’ni, terlash inson salomatligi uchun foydali. Ter teshikchalari yopilib qolishi esa sog‘ligimizga xavf tug‘diradi. Qo‘ltiqni bakteriyalardan himoya qilish, quruq va sog‘lom saqlashning ham tabiiy usullari mavjud. Quyida sizga bu bo‘yicha tavsiyalarni beramiz.

Tozalik va gigiyena qoidalariga rioya qiling

Issiq kunlarda kun davomida ikki marotaba dush qabul qilish teridagi bakteriyalarga qarshi eng samarali kurash hisoblanadi. Hech bo‘lmaganda qo‘ltiqni kun davomida ikki marotaba antibakterial sovun va iliq suv bilan yuvish kerak bo‘ladi. Terlash asosan teri yaxshi gafas ololmagan vaziyatda paydo bo‘ladi. Shu tufayli issiq kunlarda ipak, paxta kabi tabiiy matodan tikilgan havo o‘tkazuvchi kiyimlarni kiying.

Taomnomangizga diqqatli bo‘ling

Tarkibida kofein moddasini saqlovchi mahsulotlar, ya’ni qahva, qora choy, kakao ter ishlab chiqaruvchi apokrin bezlarini faollashtiradi. Shu sababli, bu kabi mahsulotlardan vaqtincha o‘zingizni tiying. Shuningdek, garmdori va boshqa achchiq mahsulotlarni, spirtli ichimliklarni, to‘yintirilgan yog‘-moyga boy mahsulotlarni, shakar va shirinliklarni tanovul qilish, tamaki chekish tavsiya qilinmaydi.

Terining yog‘lilik darajasini me’yorida saqlang

Teri sog‘lom bo‘lishi va mikroblarga qarshi tura olishi uchun uning yog‘lilik darajasi me’yorida bo‘lishi kerak. Ana shunda hid keltirib chiqaradigan bakteriyalar omon qolmaydi. Terining haddan tashqari quruqligi uning burishi va unga ajin tushishiga sabab bo‘lsa, haddan tashqari yog‘li terida har xil toshmalar kuzatilishi mumkin. Teridagi yog‘lilik darajasi me’yorida bo‘lishi uchun issiq vaqtlarda ko‘proq Biror mato yoki paxtani olma sirkasiga botirib qo‘ltiq ostiga suring va shu yo‘l orqali tozalang. Bu turli dezodorant yoki spreylarni ishlatishdan samaraliroq.

Limon qo‘ltiq terlashiga qarshi tabiiy vosita

Uy sharoitida amalga oshirish mumkin bo‘lgan yana bir muolajani limon yodamida amalga oshirish mumkin. Limon bakteriyalarni o‘ldirishda juda samarador vosita sanaladi. Toza uzilgan limonni ikki bo‘lakka bo‘ling. Bo‘laklarni olib, birma-bir qo‘ltiq ostiga ishqalang va limon sharbati teriga singishiga qadar buni to‘xtatmang. Limon singib, teri quriganidan so‘ng dush qabul qiling. Buni qo‘ltiqdan keladigan hid darajasi pasayguniga qadar hech bo‘lmaganda har kuni bir marotaba bajaring. Oziq-ovqat sodasini suv bilan birga-bir qilib aralashtiring. Tayyor bo‘lgan pastani qo‘ltiq ostiga surib, 20-30 daqiqa qoldiring va undan so‘ng suv bilan yuqib tashlang.

Rayhondan foydalaning

Rayhon guli ham bakteriyalarga qarshi samarali kurashadi. Uning bir nechta barglaridan olib dush qabul qilguningizcha bir necha daqiqa mobaynida qo‘ltiq ostiga qo‘ying. Shu yo‘l orqali biror natijaga erishi uchun bu usuldan haftada uch marotaba foydalanish kerak bo‘ladi. Shu bilan birga, Hindiston va Pokistondan keltiriladigan nim o‘simligining ekstrakti bo‘lgan tabiiy kremlardan ham foydalanish maqsadga muvofiq. Nim yoki margoza  (Azadirashta indisa) teridagi bakteriyalarga qarshi kurashuvchi samarali vositadir. Yuqoridagi tavsiyalardan tashqari yana bir tavsiyamiz shuki, issiq paytlarda dush qabul qilgandan so‘ng, ayniqsa issiq dushdan keyin shosha-pisha kiyinmang. Tanangizni yaxshilab quritib, keyin kiyinib oling. Kiyimlaringizni, xususan terlagan kiyimni almashtirib, yuvib turing. Aks holda, saqlanib qolgan bakteriyalar yana tanaga yuqib qoladi. Juda ko‘p terlasangiz, terlashga qarshi maxsus yostiqchalardan foydalaning. Va, shifokor-endokrinologga murojaat qiling!

© Ayol.uz nashri.

— Juda ham ko‘p terlayman. Havo issiqmi yoki sovuqmi buning ahamiyati yo‘q, terlayveraman. Shu sababli o‘zimni qiynamay sekinroq yurishga harakat qilaman. Chunki biroz tezroq xarakat qilsam bas — a’zoi badanimdan ter quyilib chiqaveradi. Bu qanday kasallik belgisi bo‘lishi mumkin va qaysi shifokorga murojaat qilishim kerak?   — Ko‘p terlashingiznaing sabablarini aniqlash uchun bir necha mutaxassis shifokorlar ko‘rigidan o‘tishni maslahat beramiz. Chunki ko‘p terlashingizga sabab bo‘layotgan kasallikni aniqlash lozim bo‘ladi. Ha, aynan kasallikni! Tibbiyotda gipergidroz deb ataluvchi ko‘p terlash aslida bir qator kasalliklar sababli yuzaga kelishi mumkin. Masalan:

•  gormonal muvozanatning buzilishi;
•  qattiq asabiylashish, stress, hayajon, xavotir;
•  og‘ir jismoniy mashqlar, mushaklar zo‘riqishi;
•  noto‘g‘ri teri parvarishi;
•  noto‘g‘ri ovqatlanish (alkogol, yog‘li va achchiq ovqatlar iste’mol qilish);
•  yuqumli kasalliklar:
•  endokrin kasalliklari, zararli shishlar;
•  markaziy nerv sistemasining har qanday patologiyasi;
•  qandli diabet;
•  tomirlarning varikoz kengayishi;
•  qalqonsimon bez kasalliklari gipergidroz sababchilari bo‘lishi mumkin. Bu kasalliklardan ma’lum bo‘ladiki, siz endokrinolog, nevrolog, terapevt, dermatolog kabi mutaxassislarga murojaat qilishingiz va ularning tavsiyasi bilan boshqa mutaxassis shifokorlar ko‘rigidan ham o‘tishingiz kerak bo‘ladi. Hozirda gipergidroz dermatologiya klinikalarida zamonaviy muolajalar yordamida davolanmoqda.

Havo o‘t­kazadigan, tabiiy matodan ishlangan kiyimlar kiyishni tavsiya etamiz. Chunki sintetik va shun­­ga o‘xshash notabiiy matolardan tikilgan kiyimlar muammongizni yanada kuchaytirib yuboradi. Eng muhim shartlardan yana biri sho‘r, achchiq, qo­vurilgan taomlardan voz keching, qora choy, qah­­va, spirtli ichimliklar iste’molidan saqlaning. Gap gipergidroz haqida ketar ekan ortiqcha vazn muammosiga to‘xtalmay iloj yo‘q. Vazni og‘ir kishilar ozg‘in odamlarga qaraganda bu muammodan ko‘proq aziyat chekishadi. Ortiqcha vazn tu­­fayli qon aylanishi buziladi va buning oqibatida terlash jarayoni ku­chayadi. Balki sizdagi muammo bevosita ortiqcha vazn (semizlik) bilan bog‘liqdir?! Gipergidrozda ter bezlari haddan tashqari faol ishlay boshlaydi. Ter bezlarining faollashuviga esa, albatta, biror kasallik sababchi bo‘ladi. Shunday ekan, sizga yana bir marta mutaxassis shifokorlarga murojaat qilishni va bu ishni ortga surmaslikni maslahat beramiz.

 © Orif QUDRATOV, oliy toifali shifokor.

"Salomatlik sandig‘i" gazetasi.