Dissirkulyator ensefalopatiya - insult oldi kasalligimi?

Dissirkulyator ensefalopatiya – bosh miyada qon aylanishining surunkali buzilishi bo‘lib, aksariyat hollarda insult rivojlanishi bilan tugallanadi. Dissirkulyator ensefalopatiya asosan yoshi kattalarda uchraydigan kasallik. U 40 yoshdan oshganlarda ko‘p uchraydi va odamning yoshi ulg‘aygan sayin dissirkulyator ensefalopatiya bilan kasallanuvchilar soni oshib boradi. 60 yoshdan oshganlarda esa bu kasallik insult rivojlanishida katta rol o‘ynaydi. Shuning uchun ham bu kasallik insult oldi kasalligi hisoblanadi. Quyidagi kasalliklar dissirkulyator ensefalopatiya rivojlanishiga olib keladi:

• Gipertoniya kasalligi, ateroskleroz, qandli diabet;
• Bo‘yindan bosh miya tomon yo‘naluvchi yirik qon tomirlar patologiyasi;
• Yurak kasalliklari, ayniqsa yurak ishemik kasalligi va aritmiyalar;
• Buyrak kasalliklari sababli yuzaga kelgan arterial gipertoniyalar;
• Arterial gipotenziya, ya’ni qon bosimning doimo past yurishi (yoshi kattalarda);
• Bo‘yin umurtqalari osteoxondrozi;
• Doimiy tarzda spirtli ichimliklar iste'mol qilish;
• Giyohvand moddalarni iste’mol qilish.

Kasallik qanday rivojlanadi?

Dissirkulyator ensefalopatiya shakllanishida bosh miyani qon bilan ta’minlovchi yirik tomirlar va miyadagi mayda tomirlardagi patologik o‘zgarishlar  asosiy rolni o‘ynaydi. Bu buzilishlar oqibatida miya to‘qimalarida o‘ndan ortiq mayda ishemik o‘choqlar paydo bo‘ladi. Kichik ishemik o‘choqlar miyaning po‘stloq qismida, po‘stloq osti tuzilmalarida, hayotiy muhim markazlar joylashgan miya ustunida joylashadi. Bosh miyada qon aylanishining surunkali buzilishiga, ya’ni dissirkulyator ensefalopatiyaga olib keluvchi asosiy kasalliklar - bular gipertoniya kasalligi va ateroskleroz hisoblanadi.

Tashxis qanday qo‘yiladi?

Dissirkulyator ensefalopatiya – bosh miyaning surunkali qon tomir kasalligidir. Shuning uchun ham to‘g‘ri tashxis qo‘yish uchun avvalambor qon tomir sistemasi kasalliklarini aniqlash zarur. Dissirkulyator ensefalopatiya tashxisi qon tomir sistemasi kasalliklari aniqlangan va zo‘rayib boruvchi nevrologik va neyropsixologik buzilishlar aniqlangan holatlarda qo‘yiladi. Qo‘shimcha ravishda o‘tkazilgan tekshiruvlarda DSE ga olib keluvchi kasalliklar aniqlanishi shart, ya’ni arterial gipertenziya, ateroskleroz, qandli diabet, yurak kasalliklari va h.k.

Dissirkulyator ensefalopatiya kasalligini davolash

Dissirkulyator ensefalopatiya surunkali kechuvchi kasallik ekan, davolash jarayoni ham bosqichma-bosqich uzoq davom etishi kerak. Avvalombor kasallik sababi bartaraf etiladi. Parallel ravishda bosh miyada qon aylanishi va moddalar almashinuvini yaxshilovchi dorilar, qonni suyultiruvchi vositalar, miya xujayralari orasidagi impulslar o‘tkazuvchanligini tiklovchi dori vositalari tavsiya etiladi. Bunday bemorlar doimo nevropatolog nazoratida turishi va bosh miya hamda yurak faoliyatini tekshirtirib turishlari lozim.

Kitobning boshqa qismlari bilan saytimizning «Asab va ruhiyat» bo‘limida tanishishingiz mumkin.

Zarifboy Ibodullayev, nevropatolog. Professor. "Asab va ruhiyat" kitobi. Asab.uz